Theo những cao nhân trồng trà lâu năm, trong vô số sản phẩm trà trên thị trường, trà cổ thụ (còn gọi là Shan tuyết cổ thụ) đang là một xu thế, được đẩy thành cao trào trong giới yêu trà. Trà Shan là cây thuần giống bản địa, qua cả trăm năm, ngàn năm tồn tại, vẫn nhiệt tình đều đặn mỗi mùa cho búp lá để người làm trà so ra chỉ đáng tuổi chắt - chít thỏa chí sáng tạo, vi vu với cái tâm tốt của mình, tạo nên những phẩm trà lưu giữ tinh hoa là hội tụ của trời và đất. Dưới đây là một trong những vùng đất trồng chè Shan tuyết nổi tiếng trên đất nước ta:
Vùng trà Shan tuyết cổ thụ Tà Xùa (Sơn La)
Cùng về với Tà Xùa ở mùa xuân, cây trà cổ thụ miền mây núi này là một đặc sản đầy trân quý, và trong vô số những phẩm trà điểm danh nơi Tà Xùa, cái tên mang ấn tượng mạnh từ ngay khi nghe qua, là Bạch trà Xuân Thu.
Trong nghề trà, làm nên "bạch trà" là một phương pháp, kỹ thuật, lối chế biến không đơn giản. Dám làm bạch trà, phải là người tay nghề cao, mới có thể lấy được cốt cách thâm sâu ẩn chứa trong trà ra bên ngoài. Còn "xuân thu" hẳn nói về thời khắc của mùa trong năm. Ở hai mùa này, trà cũng có nhiều khác biệt.
Trà xuân bao giờ cũng được người yêu trà mộ điệu bởi làn hương dịu dàng, được tích lũy qua gần 4 tháng ngủ đông trong lạnh giá, buốt rét núi rừng, trà khi nảy chồi, đơm lộc vào xuân, cũng là lúc bao tinh hoa bị dồn nén, được dịp phát tiết. Trà càng cao tuổi như vùng cây di sản, hẳn tinh hoa càng thấm sâu hơn bội phần. Còn nhắc về trà mùa thu, tuy thị trường không dành cho vụ trà này nhiều ưu ái như trà xuân, nhưng trong giới làm trà thâm niên, trà thu là thứ người giỏi nghề trông đợi, bởi đó mới là lúc hương vị trà trở nên cân bằng, quyến rũ, mạnh mẽ và cá tính nhất.
Sự kết hợp của "bạch trà" và hương - vị hai mùa "xuân thu" nơi phẩm trà chế biến từ Tà Xùa, thật là một kết hợp, từ ngay tên gọi đã thấy sự táo bạo, dị biệt. Đến khi được thưởng thức chén xuân thu ấy, mới thấy những hình dung chỉ chưa được một nửa, bởi ngay từ chén trà pha, sắc nước ngả vàng óng, trong veo, chưa đưa đến mũi đã cảm ra hương thơm ngào ngạt của nồng nàn cỏ non, cốm mới, cả mùi hương mật ngọt, mùi chát thoang thoảng… Từng ngụm trà như đưa người thưởng thức vào một hành trình cảm nghiệm đầy thi vị.
Vùng trà Shan tuyết cổ thụ Sùng Đô (Yên Bái)
Vùng trà Sùng Đô (Yên Bái) được biết đến với những dòng trà ép bánh mang cốt cách rất Việt. Trà Sùng Đô không quá khoe hương, nồng nàn và quyến rũ như trà cổ thụ Tà Xùa, bù lại, vị trà Sùng Đô lại là sự phô diễn của đậm đà, mạnh mẽ, thậm chí có phần dữ dội của những đối lập cực đại từ chát đến ngọt hậu. Người làm trà thật tinh ý khi sử dụng kỹ thuật ép bánh, một cách chế biến dòng trà lên men tựa Phổ Nhĩ của Trung Quốc, để làm chậm quá trình chuyển hóa trong trà, giữ lại làn hương mong manh, vốn không là điểm mạnh, nhưng qua đó cũng giúp trà chuyển hóa những mạnh mẽ của vị chát trở thành vị ngọt mật dịu êm tăng dần theo năm tháng.
Trong giới chơi trà, vùng Sùng Đô được mệnh danh là nơi tạo ra các phẩm trà dành cho người Việt. Dám tạo nên dòng trà ép bánh để đọ phẩm với ông lớn láng giềng, đó là sự tự tin của người sản xuất, còn với người yêu trà Việt, đó là sự tự hào khi có trong tay một "bửu bối" từ miền cao Sùng Đô, nơi những cây trà đại thụ sống trong môi trường hoang dã ở độ cao hơn 2.000m.
Những bánh trà Sùng Đô đầu tiên ra lò (2018), đến nay đã gần đủ 3 năm, nhưng ở dòng trà sống (thanh trà), đã nhận thấy những biến chuyển tích cực khi vị chát đắng chỉ còn lại rất mỏng, thay vào đó là mùi quả chín, với những đặc điểm của đậm, hậu sâu, hương hoa quả, nhuận khẩu, thuận vị.
Ở dòng trà chín (thục trà) - một kỹ thuật chế biến trà Sùng Đô cho lên men tối ưu, nhưng được thể hiện khéo léo, không cho trà lên men toàn phần, mà chỉ quá bán phần, để khi thưởng thức, chén trà gợi cảm giác về dòng trà sống sâu tuổi, ước tính hơn 15 năm, với đầy dải hương của mật ong, hương hoa, vị đậm ngọt, đằm thắm, nước trà có sắc trong, ửng hồng hổ phách… Do lên men không tuyệt đối, nghĩa là trong trà "chín" Sùng Đô, vẫn còn phần "sống", nhờ vậy, càng lưu giữ, tích lũy, ngay bản thân trà chín sẽ lại chuyển đổi theo thời gian. Qua mỗi tuần, mỗi tháng, giở lại bánh trà đang dùng, thật dễ dàng cảm nghiệm được từ màu sắc của trà, qua đến hương ngoài, khi pha thấy rõ màu nước trở sẫm, kéo theo bao làn hương trong quyến rũ không dễ gặp lại nơi những phẩm trà Shan cổ thụ các vùng non cao khác.
Vùng trà Shan tuyết cổ thụ Hà Giang
Hà Giang cũng là một trong những địa phương nổi tiếng với giống trà Shan tuyết cổ thụ, mang hương vị rất riêng đậm chất thiên nhiên của vùng đất địa đầu tổ quốc. Hà Giang là nơi có những ngọn núi cao hùng vĩ hàng nghìn mét và có những cây chè Shan có tuổi đời hàng trăm năm. Trong giới trà, người ta đều đánh giá cao hương vị trà Shan tuyết tại đây vì vậy trong những cuộc họp cao cấp đều lựa chọn chúng để dùng trong buổi tiệc trà thân mật khi tiếp nước bạn láng giềng Trung Quốc.
Cái hương vị đậm đà của dòng trà truyền thống xen lẫn với một chút thoảng qua của khói bếp và xen lẫn một ít hương thơm của cỏ cây, hoa lá của vùng trời Hà Giang khiến chè nơi đây mang một vị thơm rất riêng.
Chè shan tuyết Hà Giang nổi bật bởi tính thẩm mỹ cao khi nước chè có màu vàng như mật ong và sự bồng bềnh của lá chè trôi trên mặt nước có màu trắng như tuyết. Nếm ngụm đầu tiên của chén trà sẽ cảm nhận được hương thơm dịu sau đó sẽ hơi chát nhẹ nơi đầu lưỡi nhưng nhanh chóng ngay sau đó là vị ngọt lan tỏa khắp khoang miệng người dùng. Đó là tất cả những ấn tượng mà chè shan tuyết Hà Giang tạo nên trong lòng người thưởng trà.
Vùng trà Shan tuyết Thanh Bình (Lào Cai)
Thanh Bình (Lào Cai) là vùng đất có điah hình vô cùng hiểm trở bởi đa phần là núi rừng, vách đá cheo leo, thổ nhưỡng đá vôi trắng nằm ẩn hiện trong sương mờ. Mặc dù sinh trưởng trong điều khiện khắc nghiệt bởi thời tiết mưa bão khắc nghiệt, những cơn rét đậm rét hại nhưng cây chè Shan tuyết cổ thụ vẫn phát triển mạnh mẽ, những búp chè tươi tốt mập mạp cho ra hương vị thanh nhã và thơm ngon. Có lẽ chính vì sinh trưởng trong điều kiện khắc nghiệt như vậy mà cây trà nơi đây đã hấp thụ được những tinh hoa của đất trời để tạo nên một dư vị khó quên trong lòng người thưởng trà một khi có dịp được dùng thử trà shan tuyết Thanh Bình, Lào Cai.
Tuy nhiên, điểm đặc biệt duy nhất của vùng trà Thanh Bình đó chính là có sự can thiệp của con người trong quá trình phát triển của cây. Trạm khuyến nông chính là đơn vị theo sát việc phát triển cũng như quá trình sử dụng các loại thuốc bảo vệ cây, thuốc trừ sâu… của cây chè này. Khác với các thương hiệu trà trên, trà Thanh Bình có hương vị rất riêng nhưng vẫn đảm bảo được chất lượng và an toàn khi sử dụng.
Uống Trà Thôi
Theo Tạp Chí Kinh Tế
