Trà Phổ Nhĩ (hay còn gọi là Pu-erh) có nguồn gốc từ Trung Quốc từ hàng nghìn năm trước. Cái tên Pu-erh xuất phát từ một thị trấn cùng tên ở tỉnh Vân Nam (Trung Quốc). Loại trà này du nhập vào Việt Nam và được người Việt ưa chuộng cho đến tận bây giờ.
Trà Phổ Nhĩ (Pu-erh) là lloại trà bị oxy hóa nhiều nhất. Sau khi lên men, trà có vị thơm ngon, êm dịu và đậm chất thổ nhưỡng và nổi tiếng trên toàn thế giới vì những phẩm chất đặc biệt của nó. Không giống như các loại trà khác bị biến chất và mất đi hương vị và độ tươi theo tuổi, trà Pu-erh trở nên ngon hơn theo năm tháng. Lá trà sẽ trở nên mạnh hơn theo thời gian và mang lại hương vị êm dịu khi được ủ lâu hơn. Những lá trà già và lên men sẽ được đóng gói thành bánh hoặc bán dưới dạng trà lá rời. Một số loại Trà Phổ Nhĩ hiếm nhất và đắt nhất đã hơn 50 năm tuổi. Giống như một loại rượu cổ điển hảo hạng, hương thơm và hương vị của trà sẽ được cải thiện và giá trị của cũng theo đó tăng lên theo độ tuổi
Trà Phổ Nhĩ trải qua quá trình lên men sau chế biến, thường xảy ra trong quá trình bảo quản. Trái ngược với các loại trà thông dụng khác, trong quá trình sản xuất chỉ có một bước oxy hóa. Hương vị của trà sẽ thay đổi theo quá trình lên men sau chế biến. Hương vị đắng của trà sẽ trở nên ngọt ngào hơn theo thời gian. Màu trà biến đổi theo thời gian từ xanh sang vàng và cuối cùng là đen trong quá trình bảo quản.
Các nghệ nhân phân loại Trà Phổ Nhĩ thành hai nhóm. Đó là sống / xanh (sheng) và nấu chín / chín / đen (shou). Bởi vì trà có quá trình chế biến rộng rãi diễn ra sau khi lá trà đã được thu hoạch và sơ chế. Cả hai loại đều được đóng thành bánh hoặc dạng viên để tiện cho việc vận chuyển.
Sự khác biệt giữa trà Phổ Nhĩ chín và sống
Trà Phổ Nhĩ sống
Đây là nhóm các loại trà Phổ Nhĩ không trải qua quá trình lên men. Các nghệ nhân sẽ ép trà thành các bánh trà thô ngay sau khi sấy khô.
Bánh chè sau khi ép được để trên giá gỗ cho khô từ từ, từ vài giờ đến vài ngày, có khi cả tuần. Khi bánh trà khô, nghệ nhân bọc chúng trong giấy để tiếp xúc với không khí. Bánh trà sẽ biến đổi cả về hương vị và thành phần hóa học theo thời gian.
Trà Phổ Nhĩ chín
Trà Phổ Nhĩ chín phải trải qua công đoạn sao trước khi lên men. Công đoạn này bao gồm Mao trà được chất lên, phun nước, phủ bạt để tăng nhiệt trong quá trình pha. Đôi khi, trà Phổ Nhĩ thành phẩm được thêm vào trà mới pha để kích thích sự phát triển của hệ vi sinh nhanh hơn. Trà này sẽ có hương thơm, vị dịu nhẹ hơn so với trà phổ nhĩ sống.
Trà Phổ Nhĩ được coi là hoàn toàn 'chín' sau khoảng thời gian từ 45 đến 60 ngày. Tuy nhiên, đôi khi các nghệ nhân ngừng pha sớm để tạo ra trà chín một phần. Ngày nay, nhiều người rút ngắn quá trình lên men dài ngày. Thay vì chờ đợi hàng chục năm, chỉ mất hàng chục ngày.
Quy trình sản xuất Trà Phổ Nhĩ
Nguyên liệu để làm trà Phổ Nhĩ ở Việt Nam được lấy từ lá của cây trà cổ thụ trên các vùng núi cao. Giống chè cổ thụ được chia thành 2 nhóm chính. Nhóm thứ nhất có lá chè lớn và thân chính lớn. Nhóm thứ hai có lá nhỏ, nhiều thân nhỏ mọc từ một gốc.
Chè Phổ Nhĩ của Việt Nam được thu hái từ những búp chè Shan thuộc giống chè Shan cổ thụ mọc trên núi cao, nơi có mây, được che phủ quanh năm và nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm cao. Ở Việt Nam, chè Shan được trồng hầu hết ở các vùng Tây Bắc (Hà Giang, Lai Châu, Yên Bái, Điện Biên).
Chè cổ thụ sau khi hái về được khử men, vò nát, phơi khô. Sau đó các nghệ nhân sẽ ép thành bánh để trở thành bánh trà sống hoặc ủ lên men rồi tạo thành hình bánh trà Phổ Nhĩ đã chín. Quy trình sản xuất trà trà Phổ Nhĩ bao gồm các bước sau:
- Làm héo: Lá chè rải đều trên phên tre cho héo. Mục đích của việc làm héo là làm mất nước trong lá giúp lá chè dẻo hơn. Khi vò nát, lá chè sẽ ít bị rách và nát. Lá chè thường được phơi héo ngoài trời hoặc nơi thoáng gió trong nhà.
- Khử lên men: Là giai đoạn mà ‘men’ hoặc các enzym trong lá trà được loại bỏ bằng cách sao lá chè trên chảo nóng. Kết quả là các thành phần tạo nên hương vị của lá chè không bị oxy trong không khí chuyển hóa.
- Cán (nghiền): Việc vò lá chè sẽ phá vỡ lớp biểu bì và hệ thống tế bào của lá. Nó giúp giải phóng các thành phần hương vị của lá chè. Đồng thời giúp trà tiếp xúc với không khí nhiều hơn. Vì vậy khi bảo quản lâu hoặc lên men trà cũng sẽ dễ chuyển hóa hơn.
- Sấy khô: Lá chè sau khi vò nát sẽ được phơi khô dưới ánh nắng mặt trời hoặc sử dụng máy. Sau khi được sấy khô, nó trở thành ‘Mao tea’ (trà thô).
Quy trình pha Trà Phổ Nhĩ
Vì 3 yếu tố nhiệt độ, nước, oxy là điều kiện cần trong quá trình lên men của bánh chè Pu-erh nên bánh chè Phổ Nhĩ không được bảo quản chặt trong hộp đựng chè như chè xanh.
Bánh chè cần được bảo quản trong môi trường có nhiệt độ khoảng 20-30oC và độ ẩm khoảng 65%, tránh ánh nắng trực tiếp, không tiếp xúc với nước. Làm như vậy sẽ đảm bảo lượng nhiệt vừa phải, lượng nước trong chè vừa đủ, đảm bảo cung cấp oxy cho vi sinh vật phát triển.
Lợi ích sức khỏe của Trà Phổ Nhĩ
Trà Phổ Nhĩ chứa đựng rất nhiều lợi ích cho sức khỏe bên cạnh hương vị và hương vị riêng biệt.
- Tốt cho sức khỏe tim mạch: Uống một tách trà Phổ Nhĩ mỗi ngày có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim bằng cách hỗ trợ sản xuất lovastatin, một chất hóa học hỗ trợ điều trị cholesterol quá mức.
- Loại bỏ độc tố cho cơ thể: Các chất oxy hóa trong trà Phổ Nhĩ giúp cải thiện quá trình lưu thông máu. Trà có thể giúp giảm đau đầu và đau nửa đầu bằng cách cung cấp nhiều oxy hơn cho não và giảm thiểu sự xuất hiện của các gốc tự do, vốn có thể gây ra các bệnh nghiêm trọng.
- Bảo vệ sức khỏe của xương: Theo các chuyên gia, chất polyphenol trong trà Phổ Nhĩ có thể tăng cường sự phát triển cơ bắp và sức mạnh của xương. Chất chống oxy hóa có tác dụng chống viêm cũng được bao gồm trong các polyphenol này, giúp giảm đau.
- Giảm cân: Trà Phổ Nhĩ hỗ trợ tiêu hóa và có thể giúp điều trị các triệu chứng táo bón. Chất chống oxy hóa và polyphenol trong trà cũng giúp tiêu hóa và phân hủy chất béo.
- Giảm căng thẳng: trà Phổ Nhĩ có thể giúp giảm căng thẳng và các yếu tố gây viêm. Thức uống này có chứa chất phytochemical GABA và theanine, được cho là giúp tăng sản xuất melatonin, thúc đẩy giấc ngủ ngon hơn và tâm trạng bình tĩnh hơn.
Uống Trà Thôi
Theo Đời Sống Tiêu Dùng
