Cây trà hay cây chè có tên khoa học là Camellia sinensis là loài cây mà lá và chồi của chúng được sử dụng để sản xuất trà. Đây là loại cây nhỏ (thân đơn), lá to bản. Nếu phát triển tự nhiên, trà có thể mọc cao đến 6 - 20 mét (20–65 ft); nhưng khi canh tác thì cây được xén kỹ chỉ còn cao nhỉnh hơn thắt lưng người (60cm).Cây trà (chè) sinh trưởng tốt nhất vùng nhiệt đới ở độ cao hơn 300m – nơi có khí hậu ấm áp và lượng mưa tốt. Khí hậu ảnh hưởng đến tính chất thu hoạch của cây chè. Ở những nơi có khí hậu ấm áp như Châu Phi và Sri Lanka, cây chè có thể được thu hoạch quanh năm. Ngược lại, ở nhưng nơi có điều kiện thời tiết lạnh hơn như vùng chân núi Himalaya, chúng ta chỉ thu hoạch được búp chè ở một vài mùa cố định. Sự khác biệt về tính axit, độ cao cũng tạo ra hương vị khác biệt làm nên đặc trưng cho mỗi loại trà khác nhau.
Trong "Trà Kinh", Lục Vũ viết về nguồn gốc của trà như sau: "Trà là giống cây quý phương Nam", phương Nam ở đây ám chỉ một dải đất rộng lớn từ phía Nam sông Dương Tử, kéo dài xuống Ấn Độ và bán đảo Đông Dương, mà Việt Nam ở trong đó.
Hành trình của một tách trà tưởng như là đơn giản, nhưng lại không hề dễ dàng. Để có một tách trà hội tụ đủ hương sắc vị trên bàn, nó đã phải trải qua một quy trình tỉ mỉ và khắt khe.
Chất lượng và hương vị của trà giống như rượu vang, nócbị ảnh hưởng bởi môi trường trồng trọt. Cây trà thường phát triển tốt nhất ở những nơi có độ cao với lượng mưa lớn và đất có tính acid, giàu khoáng chất. Và mặc dù trà được trồng ở hơn 30 quốc gia, nhưng phần lớn chỉ đến từ một số nơi: Trung Quốc, Ấn Độ, Sri Lanka, Kenya và Indonesia.
Mặc dù có hàng trăm loại trà, nhưng chỉ có sáu loại trà “thật” được công nhận, bao gồm: trà trắng, trà xanh, trà ô long, trà đen (được gọi là trà đỏ ở Trung Quốc), cùng với trà vàng và trà Phổ Nhĩ ít được biết đến hơn. Phần còn lại là hỗn hợp trà và trà thảo mộc được làm từ hoa, rễ, lá cây hoặc vỏ cây. Loại trà này được coi là “dịch truyền” hoặc nước thuốc sắc.
Trà là một trong số ít cây trồng vẫn được thu hoạch chủ yếu bằng tay. Việc hái bằng tay giúp bảo vệ những chiếc lá mỏng manh khỏi bị bầm dập và cho phép chỉ những lá tốt nhất được sử dụng để pha trà. Mặc dù hiện nay đôi khi người ta sử dụng máy móc để thu hoạch nhưng chúng tạo ra một sản phẩm kém hơn rất nhiều.
Cẩn thận trong khâu thu hái
Để cho ra các sản phẩm trà thơm ngon, chất lượng, cây chè không chỉ được trồng, chăm sóc kỹ lưỡng mà quá trình chế biến cũng cần đảm bảo hàng loạt quy tắc nghiêm ngặt.
Việc chăm sóc tỉ mỉ giúp chè phát triển tốt, ra nhiều búp chè tươi non, tinh khiết. Khi thu hái, người dân chỉ chọn những búp non mềm, không bị sâu bệnh, đã ngấm đủ tinh hoa của sương sớm đất trời. Căn cứ vào độ phát triển của búp trà (lá trà xòe to hay nhỏ) mà chỉ hái 1 tôm, 1 tôm 1 lá hay 1 tôm 2 lá. Loại búp trà được thu hái sẽ quyết định loại và một phần hương vị trà thành phẩm.
Thời gian từ khi thu hái tới xưởng chế biến thường không kéo dài quá 6 tiếng. Búp trà sẽ được bảo quản nghiêm ngặt từ lúc hái đến lúc chế biến, đặc biệt là trong quá trình vận chuyển để không bị đè nén, tránh dập nát, tránh nắng mưa, không bị lẫn tạp chất. Khi vận chuyển, người làm chè luôn tuân thủ không vận chuyển chè tươi bằng bao tải (tránh gây hấp nóng khối nguyên liệu), khi vận chuyển phải che nắng che, che mưa để tránh chè bị khô táp hoặc ướt…
Quy trình chế biến công phu
Trong quy trình chế biến và bảo quản, phương pháp chế biến chè là rất quan trọng. Từ những búp chè tươi non được tuyển chọn kỹ càng, vận chuyển về khu chế xuất, người dân sẽ chế biến chè theo phương thức sao, vò và làm khô truyền thống kết hợp với một số thiết bị hỗ trợ như máy vò, quạt điện, bếp than tiên tiến để chất lượng chè thành phẩm được kiểm soát tốt nhất, ổn định nhất.
Phương pháp sao trà: Người làm trà sẽ nhanh chóng đổ búp chè tươi ra nền sạch, nhẵn trong phòng có hệ thống đối lưu không khí. Độ dày của lớp chè là không quá 20cm, phòng bảo quản chè thông thoáng, sạch sẽ với nhiệt độ ổn định ở mức 25 độ C. Trong thời gian bảo quản, cứ 1- 1,5 giờ phải đảo và rũ để búp chè không quá nóng, không dập nát. Không được bảo quản nguyên liệu quá lâu vì sẽ làm chè bị ôi, khiến màu nước và hương vị trà kém. Thời gian bảo quản thường dưới 10 tiếng.
Khi nhiệt độ máy quay trà đạt đến nhiệt độ 200 - 3000C thì nhanh tay cho trà vào trong khoảng 3 - 5 phút. Lượng lá chè cần được cân đối cho phù hợp với máy, lượng chè quá nhiều hoặc quá ít đều sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của trà.
Phương pháp vò và làm tơi chè: Trong quy trình chế biến và bảo quản, công đoạn vò này rất quan trọng. Nó quyết định việc cánh trà có quấn đều và bắt mắt hay không. Trà không cần độ dập tế bào cao, chè búp sẽ được vò 2 lần, mỗi lần 15- 20 phút. Sau mỗi lần vò, trà được rũ tơi. Kết thúc cả quá trình vò, búp sẽ xoắn chặt dạng sợi. Đặc biệt, trà loại 1 và trà loại 2 thường có thời gian vò ngắn hơn trà loại 3.
Vò xong, người làm trà sẽ áp dụng các phương pháp truyền thống như dùng tay để làm tơi các cục trà bị vón.
Phương pháp làm khô: Đầu tiên dùng nhiệt độ từ 95 - 100độC sấy trong khoảng thời gian từ 15- 20 phút. Trong quá trình sấy trà đang nóng ẩm nên không được đắng đống mà cần rải đều, mỏng trên bề mặt hệ thống. Trà sau khi sấy sơ bộ cần để 1 - 2 tiếng để cân bằng ẩm do trà chưa khô hẳn. Sau đó, đưa trà vào máy sao để tạo hình và tạo hương thơm cho trà bán thành phẩm.
Đóng gói bảo quản và bảo quản: Đây là công đoạn cuối cùng trong quy trình chế biến và bảo quản trước khi đưa sản phẩm ra thị trường. Đầu tiên, trà thành phẩm được đem đóng gói cẩn thận. Trà thành phẩm được đổ đầy vào từng thùng, tuyệt đối không để có không khí bên trong để tránh làm ẩm trà.
Cuối cùng, trà được chia nhỏ ra những loại trọng lượng, kiểu dáng và bề ngoài bao bì khác nhau để phục vụ nhu cầu rộng rãi của người tiêu dùng. những dạng bao bì chủ yếu được dùng hiện nay là túi PE, PP, hút chân không với trọng lượng khác nhau.
Uống Trà Thôi
Theo đời sống tiêu dùng
