Mettā

Mettā

Dù người khác đối xử với ta như thế nào đi nữa, ta cũng phải huân tập và giữ bền tâm xả, không thốt lời hung ác, sống với lòng lân mẫn, với tâm thiện lành, với nội tâm không sân hận.

Vì ta chân thành và ngay thật, dù không ở gần nhau, cách xa ngàn trùng, ta vẫn ở trong tim nhau. Bất cứ ai đi ngang đời nhau, ở bất cứ nơi nào trên thế giới, ta cũng trân quý họ. Ta rải tâm từ đến họ, mong họ được tinh tấn, được thành tựu.

Với phước lành cao thượng này, cầu mong cho nhau được sống lâu, khoẻ mạnh, hạnh phúc, an vui, thạnh lợi, vì sự lợi ích của chúng sanh, vì sự an lạc của nhiều người.

mettā: từ gốc mid (làm mềm dịu, thương yêu) và mitta (bạn lành) như trong kalyāṇamitta (thiện tri thức). Mettā được dịch là “tâm từ”, “từ ái”, “thiện chí”, “lòng nhân từ”, hay “tình thân thiện”. Mettā làm dịu mát tâm trí và trái tim, đem đến một tính khí ân cần, hiền hòa, thân thiện, không vị kỷ hay vụ lợi. Như thế mettā là ước nguyện mạnh mẽ cho mọi chúng sinh, kể cả mình, được phúc lợi và an vui, và từ đó dẫn đến lòng bi mẫn (karunā).

Gốc của chữ mettā bao gồm ý nghĩa “êm dịu”, như một cơn mưa nhẹ nhàng thấm nhuần và làm dịu mát mọi nơi đều như nhau, và ý nghĩa “hơi ẩm mát” để khắc phục những trạng thái tâm khô cằn, dễ vỡ, cứng ngắc.

Đứng đầu trong tứ vô lượng tâm (brahma-vihāra), mettā bao hàm tính chất bao la, vô bờ bến (appamaññā). Là một tình thương ban trải chung và không thiên vị, tâm từ ôm ấp tất cả chúng sinh, không phân biệt giai cấp, giàu nghèo, sắc tộc, tín ngưỡng, chính trị hay loài giống. Không như tình yêu lãng mạn hoặc lòng tham dục, tâm từ không muốn sở hữu và không mong cầu đền đáp bởi vì tâm từ được trao truyền từ trí tuệ hơn là từ si mê.

Mettā là phẩm hạnh thứ chín trong mười ba la mật (pāramī) và một công thức bảo hộ hữu hiệu (paritta). Do công năng thanh lọc tâm khỏi sân hận và ác ý, mettā bảo vệ cho người được an lành. Đức Phật dạy rằng phát triển thiện tâm, cho dù chỉ trong một giây thôi, cũng cao thượng hơn là cung ứng hàng trăm phần vật thực bố thí. Ngài khuyên bảo hàng đệ tử phải luôn an trú trong tâm từ, ở mọi oai nghi – đi, đứng, ngồi, nằm.

Mettā biểu hiện qua thái độ của tâm ý cũng như qua hành động của thân và khẩu đối với chính mình và với mọi chúng sanh khác. Mettā nuôi dưỡng một nguồn năng lực tự nhiên và còn là một phương pháp hành thiền dẫn đến các tầng thiền định.

Một câu này thôi là thực hành cả đời: người khác đối xử với bạn như thế nào không quan trọng bằng việc bạn đối lại với họ bằng tâm gì.