Bức "Mộc thạch". Ảnh: The ValueTheo The Value, tác phẩm được nhiều nhà sưu tầm khao khát vì là chân tích của Tô Đông Pha (1037-1101) - nhân vật lịch sử được hâm mộ bậc nhất ở Trung Quốc. Tài năng của ông thể hiện ở nhiều mặt như văn học, thư pháp, hội họa, âm nhạc, ẩm thực, giáo dục, y học, trị thủy. Ông tên Tô Thức, tự Tử Chiêm, hiệu Đông Pha cư sĩ nên thường được gọi là Tô Đông Pha.
Nhiều bài thơ, từ của Tô Đông Pha lưu truyền đến nay nhưng ở mảng tranh, chỉ còn vài bức được lưu giữ. Năm 2018, tranh được hãng Christie's Hong Kong gõ búa ở mức 463,6 triệu HKD (59 triệu USD), lập kỷ lục bức họa Trung Quốc được đấu giá cao nhất ở Hong Kong. Trước Mộc thạch, chưa từng có bức tranh nào của Tô Đông Pha xuất hiện trên thị trường.
Tác phẩm còn có tên "cây khô và đá lạ", được vẽ trên giấy, dài 50 cm, ngang 26 cm. Họa sĩ khắc họa các sự vật đơn giản, bên phải là cây trụi lá, các cành tạo hình như sừng hươu. Dưới gốc là tảng đá hình thù kỳ lạ, gần giống ốc sên. Một vài nhành cây mọc sau hòn đá.
Theo Du Thế Huân, chuyên gia thư họa Trung Quốc, Tô Đông Pha sáng tác Mộc thạch tặng cho một người bạn. So với các họa sĩ cung đình thời Tống, tranh của ông khác lạ về đề tài, phương pháp biểu đạt tự do và phóng khoáng.
Trong lịch sử gần 1.000 năm, Mộc thạch qua tay nhiều nhà sưu tầm. Một số người dán thêm lời đề bạt, làm tổng chiều dài bức tranh lên 543 cm. Cổ vật từng thuộc sở hữu của họa sĩ Mễ Phất (1051-1107), chính trị gia thời Minh - Quách Xương (1563-1622), quan thời Thanh - Lưu Lương Tá (mất năm 1667).
Khoảng năm 1930, Mộc thạch được bán cho một nhà sưu tầm Nhật Bản. Sau đó, con cháu của ông dần đấu giá các tác phẩm, do không am hiểu nghệ thuật Trung Quốc. Du Thế Huân từng nằm trong nhóm chuyên gia sang Nhật Bản giám định tranh.
Ngoài Mộc thạch, hiện chỉ còn một tác phẩm được giới chuyên môn công nhận của Tô Đông Pha, là bức Tiêu tương trúc thạch, hiện thuộc Bảo tàng Mỹ thuật Trung Quốc.
Ở mảng văn học, các tác phẩm tiêu biểu của Tô Đông Pha như Tiền Xích Bích phú, Hậu Xích Bích phú, Thủy điệu ca đầu được ví như những viên ngọc trong văn học cổ.
Cuộc đời Tô Đông Pha nhiều lần được dựng phim, trong đó có Tô Đông Pha (1995), Thủy Hử truyện (1998), Tô Đông Pha (2012), Đông Pha gia sự (2015), Thanh Bình Lạc (2020). Các diễn viên Đường Quốc Cường, Lục Nghị, Âu Dương Chấn Hoa... từng đóng nhà văn.
Uống Trà Thôi
Theo vnexpress
