- Gốm sứ Việt Nam bắt đầu như thế nào?
Gốm sứ Việt Nam là nét đẹp truyền thống vô giá, trải dài qua hàng ngàn năm lịch sử, gắn liền với những thăng trầm của dân tộc. Nền gốm sứ Việt Nam không chỉ là niềm tự hào mà còn là minh chứng cho sự sáng tạo, tài hoa và tinh hoa văn hóa của người Việt.
Hơn 6000 năm trước, trên mảnh đất Việt Nam đã ươm mầm cho một nền gốm sứ rực rỡ. Nhen nhóm từ những dấu ấn thô sơ, trải qua bao thăng trầm lịch sử, gốm sứ Việt Nam đã có những giai đoạn huy hoàng, ghi dấu ấn đậm nét trong bức tranh văn hóa dân tộc, nhưng cũng có lúc đối mặt với nhiều thử thách bị mai một dần như xâm lược, thiên tai,...
Dòng chảy thời gian len lỏi qua từng giai đoạn, chứng kiến sự ra đời và phát triển của những làng nghề gốm sứ vang danh. Bát Tràng, Chu Đậu, Phù Lãng,... là những cái tên không thể phai mờ trên bản đồ gốm sứ Việt Nam, nơi những bàn tay tài hoa của nghệ nhân thổi hồn vào từng tác phẩm, gìn giữ và phát huy truyền thống qua bao thế hệ.
Tuy nhiên, bên cạnh những làng nghề trường tồn, không ít những "ngôi sao" gốm sứ một thời đã dần lu mờ, chìm vào quên lãng. Hành trình nghìn năm của gốm sứ Việt Nam là bản hùng ca về sự sáng tạo, kiên trì và niềm tự hào dân tộc. Giữ gìn và phát huy di sản quý giá này là trách nhiệm chung của mỗi người, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa Việt Nam và lan tỏa tinh hoa gốm sứ đến với bạn bè quốc tế.
- Nét độc đáo của gốm sứ Việt Nam từ truyền thống đến hiện đại
Gốm sứ Việt Nam đã trải dài qua hàng nghìn năm lịch sử, mang trong mình những giá trị độc đáo, không thể trộn lẫn với bất kỳ nền gốm sứ nào khác trên thế giới. Nét độc đáo ấy được thể hiện qua sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt, thu hút du khách và giới mộ điệu gốm sứ quốc tế.
Kỹ thuật nung đa dạng tạo nên những sản phẩm gốm với chất lượng và màu sắc khác nhau. Hoa văn phong phú, mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam như rồng phượng, hoa sen, vân mây,... hoặc đơn giản nhất là khắc họa lại những hình ảnh sinh hoạt của con người trong đời sống hằng ngày.
Đất sét là nguyên liệu chính, được khai thác từ nhiều vùng miền trên đất nước, tạo nên những đặc điểm riêng biệt cho gốm sứ từng nơi. Tro trấu, đá vôi,... được sử dụng làm phụ gia, tạo độ bền và màu sắc cho gốm.
Gốm sứ Việt Nam ngày nay có mặt ở mọi lĩnh vực bao gồm trang trí nhà cửa, đồ dùng sinh hoạt, quà tặng,... với mẫu mã và chủng loại vô cùng phong phú. Các sản phẩm gốm sứ Việt Nam được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới, góp phần quảng bá văn hóa và hình ảnh đất nước.
Từng giai đoạn phát triển của đồ gốm sứ Việt Nam
- Giai đoạn thời tiền sử
Đặc trưng nổi bật của đồ gốm Việt Nam Thời kỳ này là sự mộc mạc, giản dị. Được nặn hoàn toàn bằng tay và nung với nhiệt độ nắng nóng ngoài trời trong nhiều ngày, những sản phẩm gốm mang trên mình dấu ấn thời gian.
Chất liệu chính tạo nên đồ gốm là đất sét trộn với vỏ nhuyễn thể và bã thực vật, tạo nên xương gốm thô. Hoa văn trang trí trên gốm cũng vô cùng đơn giản, chủ yếu là các vạch chéo, văn sóng nước, văn chải răng lược được tạo ra khi sản phẩm còn ướt, một số được tạo bằng bàn dập hoặc que nhọn.
Sự xuất hiện của đồ gốm thời tiền sử đánh dấu một bước phát triển quan trọng trong đời sống vật chất và tinh thần của người Việt cổ. Nó không chỉ thể hiện trình độ kỹ thuật và thẩm mỹ mà còn là minh chứng cho sự sáng tạo và tinh thần nghệ thuật của dân tộc.
- Giai đoạn văn hóa Đông Sơn
Giai đoạn văn hóa Đông Sơn đánh dấu bước phát triển vượt bậc trong kỹ thuật làm gốm của người Việt cổ. So với gốm thời tiền sử, gốm Đông Sơn sở hữu những đặc điểm nổi bật, thể hiện sự sáng tạo và tinh hoa của dân tộc.
Gốm được nung trong lò với nhiệt độ cao hơn, áp dụng kỹ thuật tạo hình bằng bàn xoay, và sử dụng nhiều kỹ thuật trang trí đa dạng. Nhờ vậy, gốm Đông Sơn có độ cứng, độ bền cao, hình dáng đẹp, tinh xảo và hoa văn phong phú, cầu kỳ hơn rất nhiều so với thời kỳ trước.
Gốm Việt thời kỳ văn hóa Đông Sơn là nền tảng cho sự phát triển rực rỡ của gốm sau này. Ngày nay, gốm Đông Sơn không chỉ là những di vật khảo cổ mà còn là nguồn cảm hứng cho các nghệ nhân gốm Việt Nam sáng tạo.
- Giai đoạn Bắc thuộc
Giai đoạn Bắc thuộc là giai đoạn lịch sử đặc biệt, đánh dấu sự giao thoa văn hóa giữa Việt Nam và các triều đại Trung Quốc. Trong lĩnh vực gốm sứ, giai đoạn này cũng ghi nhận những bước phát triển mới mẻ và độc đáo, góp phần tạo nên bức tranh đa sắc cho gốm Việt Nam.
Sự du nhập của gốm Hán vào Việt Nam Đã mang đến những kỹ thuật chế tác mới mẻ như lò nung kín, bàn xoay, men gốm cao cấp,... Nhờ vậy, chất lượng gốm Việt Nam được cải thiện đáng kể, trở nên cứng rắn, bền bỉ và mỏng nhẹ hơn. Hoa văn trang trí trên gốm cũng phong phú và đa dạng hơn, thể hiện nhiều nét đặc trưng của gốm Hán như rồng, phượng, hoa văn hình học,...
- Giai đoạn độc lập
Từ thế kỷ thứ 10, khi Việt Nam bước vào thời kỳ xây dựng các nhà nước phong kiến dân tộc độc lập, nghề làm đồ gốm cũng ghi nhận những bước phát triển vượt bậc, đóng vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa và kinh tế của đất nước. Giai đoạn này, gốm Việt Nam đạt đến đỉnh cao huy hoàng, khẳng định bản sắc riêng biệt và vị thế trên thị trường quốc tế, được mệnh danh là thời kỳ nét vàng son rực rỡ của gốm sứ Việt Nam.
Giai đoạn này đánh dấu bước ngoặt mới trong nghệ thuật trang trí gốm Việt. Với những họa tiết là những hoa, sen, voi, hôt,... được điêu khắc một cách giản dị, gần gũi với thiên nhiên và con người Việt Nam. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của những họa tiết mang tính Phật giáo như hoa sen, lá đề, tượng Phật cũng là một điểm nhấn độc đáo trong gốm Lý - Trần.
Đặc biệt, kỹ thuật nung trong giai đoạn này đã có bước phát triển vượt bậc hơn rất nhiều so với các thời kỳ trước. Con cóc, lò nằm, lò rồng đã được những người thợ làm gốm sử dụng để nâng nhiệt độ nung sản phẩm lên cao từ 1200 độ C đến 1280 độ C. Nhờ vậy, gốm Lý - Trần có độ bền cao, men bóng mịn và khả năng chịu nhiệt tốt.
- Giai đoạn cận đại và hiện đại
Ngày nay, gốm sứ Việt Nam đã kế thừa và phát triển vượt bậc so với các thời kỳ trước. Các lò nung thủ công đã được thay thế bằng lò nung nhiệt hiện đại, đảm bảo đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng loạt. Nhờ vậy, sản phẩm gốm sứ Việt Nam ngày càng đa dạng về mẫu mã, hoa văn đẹp mắt, phong phú và nổi bật hơn.
Gốm sứ Việt Nam đã trở thành một thương hiệu uy tín, được đông đảo bạn bè quốc tế và người tiêu dùng ưa chuộng. Gốm sứ Việt Nam không chỉ là những sản phẩm thủ công mỹ nghệ mà còn là những tác phẩm nghệ thuật mang giá trị văn hóa và lịch sử to lớn.
Sự phát triển của gốm sứ Việt Nam là minh chứng cho sự sáng tạo, tài hoa và bản lĩnh của người thợ gốm Việt. Gìn giữ và phát huy truyền thống gốm sứ Việt Nam là trách nhiệm của mỗi người con đất Việt, để những kiệt tác gốm Việt mãi trường tồn cùng thời gian.
Uống Trà Thôi
Theo chus.vn
