/Uống trà thôi
Tải ứng dụng
Trang chủ / Chia sẻ

HỌC-THUYẾT CỦA VƯƠNG DƯƠNG-MINH

3635 17:22, 07/01/2025
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM

( từ)

HỌC-THUYẾT CỦA VƯƠNG DƯƠNG-MINH

Do cái lý-thuyết đã nói ở trên mà Dương-minh lập thành cái tâm-học. Học để biết rõ sự-vật mà thù-ứng cho hợp thiên-lý, tức là hợp với chân-lý. Sự biết ấy do cái tâm của người ta, hễ cái tâm đã sáng thì lo gì vật đến mà không soi rõ được. Vậy nên cái công-phu của sự học cốt ở sự làm cho sáng cái tâm. Kẻ học-giả chỉ lo cái tâm chưa sáng, chứ không lo không biết hết những sự biến-đổi của vật. Người ta lập chí dụng công ở sự học cũng như sự giồng cây vậy. Cây lúc đầu chỉ có mầm chưa có thân, hoặc có thân chưa có cành. Khi có cành rồi mới có lá, có lá rồi mới có hoa, có quả. Lúc đầu mới giồng cây, ta chỉ chăm lo sự tài-bồi bón-tưới, đừng tưởng đến cành lá hoa quả vội. Hễ cây tốt thì tự-khắc có cành lá hoa quả, chỉ lo bỏ quên mất cái công tài-bồi mà thôi. Sự tài-bồi việc học là sự làm cho sáng cái tâm. Tâm như nước, có dơ-bẩn lẫn vào thì nước đục ; hoặc như cái gương, có bụi bám vào thì gương mờ. Cái bẩn, cái bụi ấy là cái tư-dục của người ta. « Sự học của người quân-tử là làm cho sáng cái tâm. Cái tâm vốn không tối, chỉ vì cái tư-dục che đi, cái tập-tục làm hại, cho nên hễ bỏ được cái che và cái hại thì tâm lại sáng, chứ không phải là được ở ngoài cái tâm vậy. » (Văn-lục, IV). Sự học như người tập bắn. Bắn thì phải có cái đích. Cái đích của sự học là cái tâm. Vậy nên sự học của người ta là chỉ cầu ở cái tâm mà thôi. « Quân-tử chi học, cầu dĩ đắc chi ư kỳ tâm 君字之學俅以得之於其心 : cái học của quân-tử là cầu lấy được ở cái tâm của mình. » (Văn-lục, IV)

Cái tâm để làm cốt, thì học bao nhiêu cũng không rối, mà bao giờ cũng hợp cái lý nhất quán. Bởi vậy mới nói rằng : « Đức có cái gốc, mà học có cái cốt-yếu. Không do ở cái gốc, mà phiếm-nhiên tòng sự, thì cao lên là hư-vô, thấp xuống là chi-li, chung-qui thành ra lưu-đãng, mất cái tông-chỉ, nhọc mà không có cái sở-đắc vậy. » (Văn-lục, IV)

Có cái tâm-học, thì cứ theo cái chiêu-minh linh-giác 昭明靈覺 của tâm mà hành-động, chứ không câu-nệ gì cả. Dương-minh thường nói rằng : « Học là quí cái được ở tâm ; tìm ở tâm mà không phải thì dẫu lời của Khổng-tử nói ra, không dám lấy làm phải ; tìm ở cái tâm mà phải thì dẫu lời của kẻ tầm-thường nói ra, không dám lấy làm trái. » (Ngữ-lục, II). Sự học đã chủ ở tâm như thế, thì rất là ung-dung hoằng-đại, không câu-nệ điều gì, và không cố-chấp học-thuyết nào, hễ có điều phải là theo. Có người hỏi rằng : « Đạo Nho và đạo Phật khác nhau thế nào ? » Dương-minh nói rằng : « Không nên tìm cái đồng cái dị của đạo Nho, đạo Phật, tìm cái phải mà học là được vậy. » ; « Thế thì phải với trái biện-biệt ra làm sao ? » ; « Tìm ở tâm mà yên là phải. » (Văn-lục, IV)

Thuở ấy có người cho cái tâm-học của Dương-minh giống như Thiền-học bên Phật. Ông sợ người ta hiểu lầm ở chỗ ấy, cho nên ông giải-thích rằng : « Cái học của thánh-nhân không có người, không có ta, không có trong, không có ngoài, cho trời đất vạn vật làm một, để làm tâm ; cái học của Thiền-tông thì khởi ở sự tự-tư tự-lợi mà chưa khỏi phân ra trong ngoài ; đó là chỗ khác nhau vậy. Nay những người học về tâm-tính mà ra ngoài cái nhân-luân và bỏ các sự-vật, thì thật là Thiền-học ; nếu chưa ra ngoài nhân-luân không bỏ các sự-vật mà chuyên lấy tồn tâm dưỡng tính làm cốt, thì chính là cái học tinh nhất của thánh-môn » (Văn-lục, IV). Học-giả nên tế-nhận chỗ ấy mà phân-biệt cho rõ cái tâm-học của Nho-giáo và Thiền-học của Phật-giáo.

 

http://triethoc.edu.vn/vi/chuyen-de-triet-hoc/triet-hoc-dong-phuong/hoc-thuyet-cua-vuong-duong-minh-3-tam-hoc_1459.html

2 0 7,619 0.0
Đánh giá của bạn
1+
2+
3+
4+
5+
6+
7+
8+
9+
10+

Bình Luận

Đăng nhập để bình luận cho bài viết

Có thể bạn quan tâm

Thập niên thụ mộc, bách niên thụ nhân
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3787 09:32, 23/06/2025
0 0 757 0.0
Có lẽ tôi và bạn, chúng ta đều đang sống trong một thời đại kỳ lạ. Người ta nói về tốc độ, về hiệu quả, về việc phải nhìn thấy kết quả ngay lập tức. Mạng xã hội mỗi ngày đều tràn ngập những câu chuyện thành công của người khác. Người kia mua được nhà, người nọ đi du lịch khắp thế giới, người ...
SINH TỬ HỮU MỆNH, PHÚ QUÝ TẠI THIÊN
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3786 11:22, 20/06/2025
0 0 797 0.0
"Sinh tử hữu mệnh, phú quý tại Thiên". Nhưng mệnh có thể thay đổi được không? Câu trả lời là ‘Có’“Sinh tử hữu mệnh, phú quý tại Thiên”, cổ nhân vẫn thường dạy rằng sinh tử hay vận mệnh của một người là do ông trời sắp đặt. Đắc được chính là vì đường đời ta có nó, không đắc được là bởi ...
PHÚC HỌA LÀ DO TA SỐNG KHIÊM TỐN HAY KIÊU NGẠO
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3783 11:14, 18/06/2025
0 0 1,093 0.0
Cuộc sống này là của chính bạn, bạn không cần phải phô trương với người ngoài làm chi, bạn cũng không cần phải chứng minh cho người khác thấy. Cổ nhân đã dạy “phúc họa của con người đều do người đó sống khiêm tốn hay là kiêu ngạo”.Đời người khôn ngoan thì phải biết cách khiêm tốn, không nên khoe khoang ...
Những điều bạn chưa biết
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3782 08:14, 17/06/2025
0 0 1,523 1.0
Một buổi sáng cuối thế kỷ XIX, một cặp vợ chồng ăn mặc giản dị bước xuống tàu tại Boston. Im lặng, gần như rụt rè, họ lặng lẽ đi bộ đến văn phòng của trường Đại học Harvard.Người phụ nữ mặc chiếc váy vải thô đơn sơ.Người đàn ông trong bộ vest bình thường, không cầu kỳ.Họ không có lịch hẹn. ...
MẶT HỒ VÀ TRỜI CAO
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3781 09:36, 16/06/2025
0 0 1,242 8.0
Khi xưa, ở vương quốc nọ, có một người thợ gốm tài hoa tên Lâm. Suốt nhiều năm, ông rèn luyện không ngừng, đã có kỹ thuật điêu luyện, cuối cùng tạo ra những chiếc bình sứ đẹp không tỳ vết. Danh tiếng vang xa, quan lại quý tộc tranh nhau sở hữu tác phẩm của ông.Dần dần, Lâm bắt đầu trở nên kiêu ngạo, ...
GIỚI THIỆU CÁC TRÀ QUÁN
Giúp Uống Trà Thôi tốt hơn mỗi ngày
×
Uống Trà Thôi
Chỉ 30s tải app cực nhẹ và trải nghiệm!