Trong một quán mì nhỏ, cảnh cha con cùng ăn bát mì khiến người ta không khỏi suy ngẫm. Người con ăn hết phần mình, rồi kéo luôn bát mì của cha để ăn tiếp. Người cha lặng lẽ nhìn, không nói một lời. Lúc trả tiền, ông làm rơi vài đồng xu, lúi húi nhặt, còn cậu con trai đứng ở cửa, cau có quay mặt đi.
Ông chủ quán thở dài: “Ông lão này, sau này e rằng khó có chỗ nương thân.” Câu chuyện giản dị này nhắc nhở chúng ta: yêu thương con không phải là nuông chiều, mà là đặt ra quy củ và dạy con trách nhiệm. Như lời cổ nhân trong Tam Tự Kinh: “Nuôi mà không dạy, lỗi tại cha.” Cách cha mẹ giáo dục quyết định con cái trưởng thành ra sao.
Một bát mì soi thấy tương lai
Hành động của cậu con trai trong quán mì ăn hết phần của cha, giục giã, rồi khó chịu khi cha lúng túng phản ánh hậu quả của sự nuông chiều. Nhiều cha mẹ nghĩ rằng đáp ứng mọi nhu cầu của con là yêu thương, nhưng sự dễ dãi quá mức có thể nuôi dưỡng những đứa con thiếu lòng biết ơn.
Trong Nghiêm Thị Gia Huấn có câu: “Tình cha con cần sự nghiêm khắc, nếu quá thân mật sẽ sinh ra khinh nhờn.” Không có quy củ, con cái dễ xem nhẹ cha mẹ, dẫn đến thái độ vô tâm.
Cái giá của sự nuông chiều
Câu chuyện về Chu viên ngoại thời Bắc Tống là một bài học đau lòng. Chu viên ngoại già mới có con trai, đặt tên là Bảo Nhi, và yêu thương hết mực. Khi Bảo Nhi làm vỡ bình ngọc, ông cười: “Vỡ là để bình an.” Khi con đánh bị thương bạn, ông chỉ đền tiền. Khi con thua bạc, mất cả cửa hàng, ông cắn răng trả nợ.
Nhưng đến lúc ông bệnh nặng, Bảo Nhi ép lấy giấy tờ nhà, chiếm hết gia sản, rồi đuổi cha ra ngoài. Trong đêm gió tuyết, Chu viên ngoại qua đời trong cô độc, còn Bảo Nhi ăn chơi ở tửu lâu, nói: “Tiền chôn cất lão già cũng phải để ta hưởng!” Sự nuông chiều không kiểm soát đã dẫn đến bi kịch, biến tình yêu thành đau khổ.
Yêu thương thật sự: đôi khi phải “nhẫn tâm”
Cổ nhân nói: “Mẹ hiền dễ làm hỏng con.” Yêu con không chỉ là cho con tất cả, mà là giúp con học cách tự lập và chịu trách nhiệm. Thời Chiến Quốc, Triệu Thái hậu vô cùng yêu thương con út Trường An Quân. Nhưng khi được khuyên, bà đành gửi con sang nước Tề làm con tin. Nhờ trải qua khó khăn, Trường An Quân trưởng thành và gánh vác được trọng trách. Như lời xưa: “Cha mẹ yêu con, phải tính kế lâu dài.” Đôi khi, “nhẫn tâm” đặt ra giới hạn là cách yêu thương bền vững nhất.
Ba chìa khóa nuôi dạy con: quản, dạy, phạt
Biết quản: quy củ là hàng rào an toàn
Quy củ không phải gông xiềng, mà giống như ngọn đèn hải đăng, giúp con biết giới hạn. Tự do không có quy tắc chỉ là buông thả, dễ tạo ra những đứa trẻ không kiểm soát được bản thân. Nghiên cứu cho thấy, trẻ lớn lên trong gia đình có quy tắc rõ ràng thường cảm thấy an toàn và tự tin hơn. Ví dụ, đặt giờ đi ngủ, giới hạn thời gian dùng điện thoại, hay yêu cầu con hoàn thành bài tập trước khi chơi là những cách đơn giản để xây dựng kỷ luật.
Biết dạy: cha mẹ là tấm gương sống
Cha mẹ là người thầy đầu tiên của con. Lời nói và hành động của bạn như một “chương trình truyền hình” mà con xem mỗi ngày. Nếu bạn kiên nhẫn nhặt tiền xu rơi, con sẽ học được sự cẩn trọng. Nếu bạn biết xin lỗi khi sai, con sẽ học được sự khiêm tốn. Con cái thường là hình ảnh phản chiếu của cha mẹ, vì vậy hãy sống như cách bạn muốn con trở thành.
Biết phạt: để con học từ hậu quả
Phạt không phải để làm đau, mà để con hiểu rằng mọi hành động đều có hậu quả. Nếu con làm sai, hãy để con sửa lỗi như dọn dẹp đồ chơi sau khi chơi hoặc xin lỗi khi làm tổn thương người khác. Bảo vệ con quá mức chỉ khiến con thiếu bản lĩnh. Khi con học cách đối mặt với hậu quả, hạt giống trách nhiệm sẽ nảy mầm.
Kết luận: Quy củ và trách nhiệm
Tam Tự Kinh dạy rằng: “Nuôi mà không dạy, lỗi tại cha.” Nếu cha mẹ vì thương con mà không đặt quy củ, không dám cứng rắn, con sẽ lớn lên thiếu trách nhiệm và lòng biết ơn. Giáo dục con không có đường tắt. Một bát mì có thể là bài học nhỏ, nhưng cách cha mẹ dạy dỗ sẽ vẽ nên tương lai của con. Yêu thương đúng cách là cho con đôi cánh để bay, nhưng cũng là ngọn đèn dẫn lối để con không lạc đường.
Mỹ Mỹ biên tập
