Vào năm Quảng Hưng thứ 31 của triều đại nhà Thanh (1906), khi mới 14 tuổi, ông đã tôn nghệ nhân Tử Sa nổi tiếng: Vương Thịnh Nghĩa làm thầy của mình để học các kỹ năng chế tác Tử sa, Vương Bảo Căn và Chu Khả Tâm là huynh đệ đồng môn của ông. Ngày xưa, các nghệ nhân Tử sa phải giúp nhà Sư phụ khi học việc trong nhiều ngành thủ công mỹ nghệ khác, Sư phụ cũng dùng quan sát này để kiểm tra tài năng và sự kiên nhẫn của những người học nghề. Những người học việc của nghề Tử Sa thường quét sàn, xách nước và làm việc nhà cho Sư phụ một thời gian, sau đó giúp Sư phụ đập đất và giặt giũ khăn lau bùn. Ngô Vân Căn rất chịu khó, ban ngày giúp đỡ sư phụ, ban đêm chăm chỉ học nghệ, thông minh và sáng tạo, sau nhiều năm đào tạo. Ngô Vân Căn rất giỏi trong việc chế tác các chi tiết Cung Đăng và các chi tiết Trúc Đoạn. Sau khi tốt nghiệp, Ngô Vân Căn được Vương Thịnh Nghĩa thuê làm kỹ thuật viên của "Công ty gốm Tử Sa Thịnh Nghĩa", và anh chuyên về các mẫu ấm cổ.
Vào năm thứ 4 của Trung Hoa Dân Quốc (1915), "Nghi Hưng Nhất Xưởng Tử Sa" được thành lập. Vương Thịnh Nghĩa và những người khác được thuê làm kỹ thuật viên của Nhất Xưởng. Ngô Vân Căn cũng gia nhập Nhất Xưởng để chế tác Tử sa với sư phụ của mình, và tay nghề của ông đã nhanh chóng được phát triển. Tuy nhiên, trong thời kỳ Quảng Hưng cuối thời nhà Thanh, những rắc rối bên trong và bên ngoài, sự suy thoái trong các ngành công nghiệp khác nhau và những khó khăn đối với các nghệ nhân Tử Sa để kiếm sống, Ngô Vân Căn đã dựa vào tuổi trẻ và sức mạnh thể chất của mình để giúp những người khác khuân vác và điều hành lò nung để kiếm sống qua ngày. Kỹ năng chế tác của ông không ngừng được cải thiện và ông đã dần dần bước vào hàng ngũ các bậc thầy Tử sa.
Vào mùa thu năm 1915, Nhà máy gốm dân dụng của huyện Bình Đông, tỉnh Sơn Tây đã đến Nghi Hưng để mời những người nổi tiếng về làm kỹ thuật ở Sơn Tây để phát triển ngành công nghiệp gốm sứ địa phương. Được sự giới thiệu của sư phụ Vương Thịnh Nghĩa và được Nghi Hưng giới thiệu, Ngô Vân Căn, cùng với các nghệ nhân Tử sa nổi tiếng là Vương Á Thạch, Khương Tổ Thần và Lí Bảo Trân đã vào Nhà máy gốm sứ Huyện Bình Đông ở tỉnh Sơn Tây với tư cách là kỹ thuật viên, mẻ gốm Nghi Hưng đầu tiên đã được chế tác tại đây. Ngành công nghiệp gốm sứ được phát triển mạnh mẽ ở các tỉnh khác trong thời Trung Hoa Dân Quốc. Trong thời gian 3 năm chế tác đồ gốm, Ngô Vân Căn không chỉ phát huy hết khả năng chế tác thành thạo ở Sơn Tây mà còn thể hiện sự khéo léo của mình. Ông đã sử dụng một lò nung địa phương ở Sơn Tây để làm đồ gốm Sơn Tây tương tự như Tử sa Nghi Hưng. Trong thời kỳ này, Diêm Tích Sơn, khi đó là tỉnh trưởng tỉnh Sơn Tây, đã nhiều lần thuê Ngô Vân Căn sao chép những chiếc ấm cổ của Nghi Hưng, và các sản phẩm được sưu tầm bởi Diêm Tích Sơn và những người khác.
Ngô Vân Căn làm kỹ thuật viên ở huyện Bình Đông, Sơn Tây trong ba năm, ông không chỉ dạy kĩ thuật chế tác Tử sa mà còn sử dụng lò men than để thử nghiệm quá trình nung hai lần và thu được kết quả khá tốt "hiệu ứng men giả". Nó đóng một vai trò tương đối lớn trong sự phát triển của ngành gốm ở Bình Đông, Sơn Tây, và đào tạo một nhóm kỹ thuật viên làm gốm cho địa phương, trở thành một trong những đại diện xuất sắc của ngành gốm Nghi Hưng hiện đại để truyền bá kỹ năng Tử sa cho tỉnh .
Năm 1918, Ngô Vân Căn trở lại Nghi Hưng Thuận Sơn, vẫn nhận đơn đặt hàng từ công ty của Nghi Hưng. "Trúc Cổ", "Trúc Đoạn", "Trúc Đỉnh" và các dáng ấm Tử Sa khác được chế tác rất tỉ mỉ, chi tiết và phóng khoáng, và đã từng được bán rất chạy trên thị trường với "Song Sắc Sĩ Biển Hồ" và "Quyền Sĩ Hồ" độc đáo. Sau khi Vương Thịnh Nghĩa nhận Chu Khả Tâm vào học việc tại nhà, Chu Khả Tâm sẽ đến phòng hút thuốc hút rất nhiều thuốc mỗi ngày, đôi khi anh ấy nhờ Ngoi Vân Căn giúp đỡ về kĩ thuật chế tác. Là huynh trưởng, Ngô Vân Căn đã cố gắng hết sức để kèm cặp, chỉ dẫn Chu Khả Tâm. Khi Chu Khả Tâm có ý tưởng về mẫu ấm Tử sa "Cá chép hoá rồng", Ngô Vân Căn không chỉ cố gắng hết sức giúp đỡ, ông còn tặng chiếc ấm "Cá chép hóa rồng" của Phạm Thành Phú cho Chu Khả Tâm làm vật mẫu, để Chu Khả Tâm học cách để tạo ra "Cá Chép hoá Rồng". Vào thời điểm đó, dấu triện của Ngô Vân Căn đều là "Chi Lai", "Ngô Chi Lai" và "Vân Căn Ngô Chi".
Năm 1929, sau một thời gian dài duy trì thị trường ế ẩm, Ngô Vân Căn được nhận vào làm giảng viên Khoa Gốm sứ của Đại học Trung ương Nam Kinh, đồng thời làm quen với Vương Thế Kiệt, một giảng viên và nhà thiết kế Tử sa của thời Trung Hoa Dân Quốc, và là chủ tịch của trường gốm sứ tỉnh Giang Tô.
Năm 1931, "Trường dạy nghề Nghi Hưng" thành lập "Khoa Kỹ thuật Gốm" ở Thục Trấn, và Vương Thế Kiệt được bổ nhiệm làm giám đốc Khoa Kỹ thuật Gốm và thành lập Tổ chức Giáo dục Nghề nghiệp Tử Sa. Chẳng bao lâu, "Bộ phận Kỹ thuật gốm sứ" được thành lập với tên gọi "Trường dạy nghề gốm Nghi Hưng", Vương Thế Kiệt được bổ nhiệm làm hiệu trưởng, và Ngô Vân Căn và Trình Thủ Trân được bổ nhiệm làm giảng viên dạy nghề và hướng dẫn kỹ thuật của "Trường dạy nghề Nghi Hưng". Sau đó, Ngô Vân Căn giới thiệu sư đệ Chu Khả Tâm vào "Trường dạy nghề Nhất Đà" với tư cách là cố vấn kỹ thuật. Hai huynh đệ cùng giảng dạy kĩ thuật và nghệ thuật Tử sa, cùng nhau đúc kết kinh nghiệm trước đây. Với sự hỗ trợ và giúp đỡ của Hiệu trưởng Vương Thế Kiệt, họ viết lại các tài liệu về Tử sa dựa trên kinh nghiệm chế tác ấm của chính họ. Các tài liệu giảng dạy kỹ thuật đã có tác dụng rất nhiều đối với việc dạy các kỹ thuật chế tác Tử sa thời bấy giờ.
Ngô Vân Căn có một tính cách ngang tàng và tự trọng cao. Cảm thấy không được tôn trọng khi đưa ý tưởng chế tác bộ ấm tử sa "Bộ cà phê và trà" cho Vương Thế Kiệt nhiều lần. Ông đã rời "Trường dạy nghề Nhất Đà" và chế tác ấm tử sa kí kiểu cho các đơn đặt hàng của những nhà sưu tầm như "Ngô Đức Thắng" và "Thiết Hoa Hiên". Vào giữa những năm 1930, Ngô Vân Căn trở lại "Trường dạy nghề Nhất Đà" với tư cách là cố vấn của xưởng. Ông đã tạo ra "Tuyến Viên Hồ", "Lone Ling Pot", "Sifang Fu Furnace" và các loại ấm Tử sa đơn giản, thanh lịch, trang nghiêm và tròn trịa được người dân thời đó yêu thích và sưu tập. Thời kỳ này là đỉnh cao của giai đoạn sáng tạo đầu tiên của Ngô Vân Căn, và các mẫu ấm đều có triện là "Chi Lai" và "Ngô Chi Lai".
Sau khi chiến tranh chống Nhật bùng nổ, "Trường dạy nghề Nhất Đà" bị đóng cửa, Ngô Vân Căn bị cuộc sống bắt phải gồng gánh những việc chân tay trong lò nung để tồn tại, đôi khi ông còn phải lên núi lấy củi thông bán để kiếm tiền "làm nghề". Trong suốt những năm 1940, Ngô Vân Căn đã sản xuất ít ấm tử sa hơn.
Vào tháng 10 năm 1954, 7 người bao gồm Ngô Vân Căn, Chu Khả Tâm, Bùi Thạch Dân, Phạm Chánh Căn, Thiệu Lục Độ, Di Phúc Sanh, Phạm Tổ Đức thành lập Xưởng Tử Sa, trực thuộc “Hợp tác xã sản xuất gốm Đường Đô (Hợp tác xã sản xuất gốm Thục Trấn ) "và đảm nhận" Bộ ấm trà Cao cấp Trung Quốc" do Hội nghệ nhân đặt hàng. Hợp tác xã sản xuất đồ gốm Thục Trấn là tiền thân của Xưởng thủ công Tử Sa Nghi Hưng, và ông cũng trở thành một trong những người sáng lập chính của Xưởng thủ công Tử Sa Nghi Hưng. Trong số đó, Ngô Vân Căn đã có đóng góp đặc biệt xuất sắc trong việc ươm mầm tài năng trong nghề thủ công Tử Sa.
Trong thời gian này, Ngô Vân Căn đã tạo ra bộ ấm trà "Nhị Tiết Trúc Đoạn", rất được yêu thích với phong cách đơn giản, thanh lịch và trang nhã, và đóng góp nhất định vào sự phục hồi của ngành thủ công Tử Sa,
Bắt đầu từ tháng 11 năm 1955, Xưởng Tử Sa bắt đầu tuyển sinh lứa học viên đầu tiên để trau dồi kỹ năng chế tác Tử Sa, và một số lượng lớn học viên đã làm nghề thủ công Tử Sa. Ngô Vân Căn từng là giảng viên trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật chế tác Tử Sa. Các học trò của ông bao gồm Cao Hải Canh, Vương Hồng Quân, Vương Á Kiêt, Sử Kế Hoa,Bao Tú .. Chúng ta có thể thấy từ danh sách các thực tập sinh mà các bậc thầy nghệ thuật và thủ công có ảnh hưởng nhất của Trung Quốc như Vương Dần Hiền, Lư Diệu Thần, Bao Chí Cường, Ngô Thần, Hà Đình Sơ, Cát Minh Hiền và những người khác đều đã xuất hiện. Điều này cũng cho thấy tầm ảnh hưởng sâu rộng của Ngô Vân Căn đối với thế giới nghệ thuật Tử sa hiện nay.
Ngô Vân Căn là người đầu tiên đề nghị với đàn em Chu Khả Tâm của mình để dạy mình học nghệ thuật vẽ mực, và là tấm gương về việc từ bỏ rào cản giữa các đồng nghiệp của mình. Ngô Vân Căn có những yêu cầu khắt khe đối với những người học việc của mình và mối quan hệ thầy trò của ông rất hòa hợp, được tôn trọng.
Năm 1956, chính quyền nhân dân tỉnh Giang Tô đã bổ nhiệm 7 nghệ nhân Tử Sa nổi tiếng làm "Giảng viên kỹ thuật", tức là "Bảy Đại Sư Sa nổi tiếng. Đây là một vinh dự rất lớn vào thời điểm đó, nó không chỉ thể hiện sự chú trọng của Chính phủ trong việc phát triển nghệ thuật Tử Sa mà còn khẳng định vị thế và trình độ nghệ thuật của những nghệ nhân Tử sa xuất sắc trong ngành. Ngô Vân Căn là một trong số đó, đây cũng là nguồn động viên to lớn đối với ông và cũng là nguồn cảm hứng rất lớn cho sự nhiệt tình trong công việc của ông.
Vào tháng 11 năm 1956, Nhất Xưởng Tử Sa đã tuyển dụng đợt thứ hai gồm 30 sinh viên, bao gồm Vương Dần Hiền、Cát Minh Hiền,Hà Đình Sơ, Phạm Hoằng Quyền, Hứa Tư Nguyên,Phạm Bàn Xung,Vương Nguyệt Hiền, Lý Hữu Hiền,Chu Tâm Nam, Chu Lập Quân, Quý Đức Bảo, Bàng Lệ Phẩm, Sử Ngọc Cầm, Cát Dược Bân, Trần Tú Vân , 15 người này sẽ do Ngô Vân Căn dẫn dắt và đào tạo.
Năm 1958, Nhất Xưởng Tử Sa tuyển một loạt sinh viên mới, và Ngô Vân Căn bổ sung thêm các sinh viên mới Lu Yaochen, Wu Zhen, Zhou Kunsheng, Cheng Hui, Yu Jinfeng, Ji Fenying, Zhou Linsheng, Zhang Shulin, Gu Yuying, Liu Shengdi, Zhou Hongke, Cui Hongmei, Tang Suqiu, v.v.
Năm 1961, nhà máy sắp xếp cho ở Lập Chí, Bao Chí Cường và những người khác đến học với Ngô Vân Căn.
Mặc dù lúc này Ngô Vân Căn đã rất già, nhưng tài nghệ của ông vẫn chưa suy giảm, ông đã trực tiếp hướng dẫn và nhận xét từng người một cho các học viên, và ông được các học viên vô cùng yêu mến. Ông đã theo học ngành mỹ thuật chính quy tại trường từ lâu, rất coi trọng ký họa, đặc biệt là các chi tiết trúc, ông đã làm ra những chiếc ấm trúc bằng chất liệu và hàm ý phong phú, đạt đến cảnh giới hoàn mỹ. Những người học nghề nên được dạy rằng chế tác ấm Tử sa không chỉ phải giống về ngoại hình mà quan trọng hơn còn phải hiểu được về tinh thần, họ phải hiểu các quy luật sinh thái, nhận biết vẻ bề ngoài của chúng và trải nghiệm phác thảo từ cuộc sống để có thể thành thạo chúng.
Các tác phẩm như "Trúc Đoạn", "Trúc Thì", "Trúc Xuân" và các tác phẩm khác được tạo ra trong thời kỳ này là tự nhiên và chăm chút.
"Trúc Thì" hiện đang ở trong phòng trưng bày của Xưởng Thủ Công Tử Sa Nghi Hưng. Chất liệu đoạn nê được lựa chọn, bề mặt có màu be, tương tự như màu tre. Thân chậu được làm bằng tre hai khúc chạy rất êm và mượt, những cành tre uốn cong chảy ra, trên thân chậu có gắn một chiếc răng cưa nhẵn bóng, tự nhiên. Lá tre thưa thớt, rậm rạp, có cảm giác vi vu trong gió. Những gốc tre nhỏ uốn lượn, độc đáo được trang trí bằng nút nắp, cành trúc mảnh vươn vai chậu vừa trang nghiêm vừa đẹp mắt, họa tiết hoa văn tinh xảo, chân thực khiến tổng thể trở nên hài hòa, thống nhất.
“Song sắc Trúc Đoạn” sử dụng thiết kế giống nan tre làm thân chậu thẳng đứng, chắc chắn, luồng, nút và tay cầm được cấu tạo bởi những đường uốn cong, được bổ sung bằng một vài lá tre leo trên thân chậu, vươn dài và duyên dáng. như bay trong gió. Hai phương pháp xử lý màu bùn tương phản với nhau, và màu sắc hài hòa và phù hợp. Trong kỹ thuật xử lý tạo mẫu, các khớp tre được dùng làm kết cấu chính, còn lá, thân, chồi được dùng làm lá để thể hiện hết vẻ duyên dáng của cây tre.
Từ những năm 1950 đến những năm 1960, là thời kỳ đỉnh cao sáng tạo thứ hai của Ngô Vân Căn, trong đó việc tạo ra các yếu tố thẩm mỹ đã trở nên thuần thục hơn, được biết đến với danh tiếng "cao cấp và tuyệt vời". "Đề Lương Bà Hồ" do ông chế tác được trau chuốt và cải tiến trên dạng ấm Tử Sa truyền thống. Khoảng trống tạo bởi thân ấm tròn và các chùm góc vuông xung quanh thân ấm tạo nên hiệu ứng tương phản giữa thực và ảo, hình tròn và hình vuông, thiết thực và tiện lợi. Phù hợp, phong phú hơn trong nét duyên dáng cổ xưa của Tử Sa, hiện nằm trong Bảo tàng Gốm sứ Nghi Hưng. "Phụ Lô Hồ" cũng trung thực và giản dị như Vân Căn. "Tuyến Viên Hồ" rạng rỡ và quyến rũ. "Đường Vân" và các loại ấm trà khác rất tự nhiên đầy kinh nghiệm. Sau những năm 1950, dấu triện của ông là "Vân Căn" và "Ngô Vân Căn".
Ngô Vân Căn học đến già, ông cống hiến cả đời, cần cù và giản dị, cởi mở, cần cù và giản dị, phân biệt công tư. Nghề thủ công quan tâm nhiều hơn đến sự giống nhau về hình dáng bên ngoài, chú trọng nhiều hơn đến sự giống nhau, nhận biết sự xuất hiện của nó, tôn trọng quy luật, kinh nghiệm từ thiên nhiên và hòa nhập thông qua thực hành.
Năm 1969, cuộc Cách mạng Văn hóa đã giáng xuống Ngô Vân Căn một cách tàn nhẫn. Giữa những vấn đề về "dọn dẹp", "truy tìm" và "tiêu diệt", Ngô Vân Căn đã treo cổ tự sát trong nhà máy thủ công Tử Sa Nghi Hưng vì không thể giải thích, gây ra một thảm kịch ở tuổi 77. Cho đến khi qua đời, Ngô Vân Căn không giữ tài sản cá nhân để tư lợi cho các con của mình.
Trong suốt cuộc đời của nghệ sĩ già Ngô Vân Căn, ông là người ngay thẳng, hòa nhã, tốt bụng và chân thành với người khác; ông xem xét tình hình tổng thể trong công việc và tận tâm với công việc của mình; trong nghệ thuật, ông học hỏi từ thế mạnh của người khác và đạt được thành tích xuất sắc . Ông nổi tiếng trong nghề chế tác ấm tử sa, được tôn lên hàng đại sư Tử sa Trung Hoa, được rất mực tôn trong nhất là trong các lĩnh vực chế tác, nghệ thuật và đào tạo tài năng. Ông đã đào tạo ra một lứa tài năng nghệ thuật chế tác Tử Sa xuất sắc và có đóng góp to lớn trong việc kế thừa sự nghiệp nghệ thuật Tử Sa. Một cống hiến không thể phai mờ.
(SG, 16/06/2021, Lão Tà dịch)
