Khoáng phối oxit tạo màuVật liệu khoáng Tử sa có màu sắc tự nhiên, nói chung là được hình thành một cách ngẫu nhiên. Đôi khi, để làm cho tác phẩm có màu sắc hơn và đáp ứng nhu cầu của quá trình thay đổi và sáng tạo, một số khoáng chất có màu tự nhiên, chẳng hạn như Thạch Hoàng, Thạch Hồng và thổ cốt được thêm vào, những bùn có màu nhân tạo từ oxit kim loại cũng được thêm vào để thay đổi màu sắc của đồ gốm tử sa. Thông thường:
- Màu đỏ sử dụng oxit sắt và đỏ mangan, v.v ...
- Màu vàng sử dụng màu vàng thổ cẩm và màu vàng titan phức tạp, v.v.
- Màu xanh lá cây sử dụng Cr2O3 v.v.
- Màu xanh lam sử dụng CoO và màu xanh lam nhôm kẽm phức hợp v.v.
- Màu nâu sử dụng MnO, và FeO, Cr2O3, v.v ...
- Màu đen sử dụng FeO, Co2O3, MnO và các hỗn hợp khác.
Oxit màu là chất tạo màu cơ bản nhất trong vật liệu tạo màu gốm sứ, và hầu hết các đồ trang trí gốm sứ đều cần dựa vào Oxit màu để làm phong phú thêm hiệu ứng màu sắc. Khi oxit màu được thêm vào nguyên liệu Tử sa, nó tạo thành aluminat, silicat và aluminosilicat có màu với oxit nhôm và silic đioxit trong nguyên liệu. Các thành phần muối này kết hợp với nguyên liệu Tử sa tạo thành một thể có màu đồng nhất để tạo màu cho đất sét trắng.
Khi Oxit tạo màu được thêm vào khoáng Tử sa với một lượng nhỏ, hiệu suất khi nung sẽ không thay đổi nhiều, hiệu suất khi nung sẽ thay đổi đáng kể khi nó được thêm vào quá mức. Vì vậy, khi sử dụng Oxit tạo màu cần áp dụng kỹ thuật phối trộn khoa học hợp lý dựa trên kinh nghiệm thực tế, và kiểm soát chặt chẽ lượng Oxit màu thêm vào để đảm bảo chất lượng, độ an toàn của đồ dùng Tử sa.
Theo ghi chép, vào thời Trung Hoa Dân Quốc, các Oxit có màu nhân tạo đã được sử dụng để điều chế khoáng Tử sa. Thêm các Oxit màu có thể làm cho đồ dùng bằng Tử sa có nhiều màu sắc hơn, đặc biệt là đối với những đồ vật có hình dạng mô phỏng tự nhiên cần sự chân thực. Những tác phẩm này có thể đạt được hiệu quả của mô phỏng. Tuy nhiên, do giá thành của Oxit màu vào thời điểm đó rất đắt và nguyên liệu không dễ nghiền do thiếu thiết bị máy móc nên chúng ít được sử dụng. Những phần khoáng tử sa phối màu này chỉ được sử dụng như một phần trang trí trên bề mặt của các tác phẩm bằng tử sa, và chỉ có một vài tác phẩm được làm bằng đất khoáng tử sa phối các Oxit tạo màu. Việc sử dụng các Oxit màu để chuẩn bị vật liệu khoáng tử sa đã bắt đầu được sử dụng rộng rãi cùng với sự hỗ trợ của các thiết bị xử lý cơ giới hóa hiện đại. Do độ mịn khi nghiền của ôxít màu có ảnh hưởng lớn đến màu sắc của sản phẩm, khả năng phát huy màu của Oxit màu có liên hệ chặt chẽ với kích thước hạt. Vì vậy, Oxit màu cần được nghiền thành bột trong máy nghiền bi ướt đến mức cặn rây khoảng 0,1% đến 0,5%, đồng thời quá trình trộn bùn với oxit màu cần được hoàn thành một cách hoàn hảo. Khi độ mịn của ôxít màu không đủ hoặc không thể trộn hoàn toàn với khoáng tử sa sẽ gây ra hiện tượng lên màu không đồng đều, thậm chí có “đốm màu”. Bùn trộn do Xưởng Tử Sa xử lý năm 1958, thường được gọi là "Pixi", sử dụng máy nghiền bi để nghiền Oxit Mangan thành bột và trộn với khoáng Tử sa đã qua xử lý theo một tỷ lệ nhất định, có thể làm giảm nhiệt độ nung và giảm tỉ lệ hư hỏng do cháy bề mặt vật nung. Việc giảm tỉ lệ nguy cơ cháy bề mặt hình thành cũng làm cho màu sắc của sản phẩm sau khi nung sâu hơn, màu sắc sẽ đồng đều. Nếu cho một lượng nhỏ Oxit Coban vào nguyên liệu "Màu tím" thì màu tím sau khi nung sẽ có độ sáng đặc biệt. Tuy nhiên, có sự khác biệt rõ ràng giữa khoáng có phẩm màu nhân tạo và bùn khoáng tự nhiên. Ví dụ, khoáng Tử sa tự nhiên sau khi nung sẽ có màu đỏ tía tươi và ẩm, các hạt sẽ có màu trong tự nhiên, trong khi khoáng tử sa có màu Oxit Mangan sau khi nung sẽ có màu nâu sẫm, mức độ ảnh hưởng của phân bố đối với các hạt cát trên bề mặt của tác phẩm.
Việc sử dụng chất tạo màu Oxit nhân tạo trong nguyên liệu thô của Tử sa đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều trong ngành:
- Một số ý kiến cho rằng, đồ dùng bằng Khoáng Tử sa có các Oxit màu là sản phẩm hóa học, sau khi sử dụng sẽ gây hại cho sức khỏe con người.
- Các chuyên gia gốm sứ lại có ý kiến ngược lại, họ cho rằng nên nhìn nhận vấn đề này một cách khách quan. Khoáng sản thiên nhiên Tử sa là một hợp chất silicat tự nhiên, có thành phần hóa học đồng nhất, thành phần hóa học của nó có oxit sắt, oxit silic, oxit nhôm và các oxit khác, trong đó oxit sắt là chất tạo màu tốt nhất. Nhiệt độ thiêu kết của đồ sứ màu tím nói chung là trên 1100 ℃, và nhiệt độ cao hơn sẽ đạt khoảng 1250 ℃. Trong quá trình nung ở nhiệt độ cao, hầu hết các chất phụ gia đã bị bay hơi, phần còn lại sẽ tạo thành phức hợp rắn ổn định với các oxit có trong nguyên liệu. Phức hợp rắn này về cơ bản không làm kết tủa các chất khác ở nhiệt độ thường là 100° C.
Tuy nhiên, nếu chất lượng của chất nền Tử sa chưa đạt độ thiêu kết thì có thể chất nền của khoáng Tử sa có thể gây ra hiện tượng kết tủa Oxit có màu do dung dịch rắn Oxit tạo thành không hoàn toàn. Có thể thấy rằng miễn là các ôxít tạo màu (như ôxít chì, v.v.) bị quốc gia cấm sử dụng cho bộ đồ ăn bằng gốm sứ không được thêm vào nguyên liệu cát tím, thì lượng ôxít tạo màu được thêm vào tương ứng với tỷ lệ pha trộn khoa học, và mức độ thiêu kết của sản phẩm có thể được kiểm soát chặt chẽ, sẽ không gây hại cho sức khỏe con người.
Hiện nay, có một số đồ gốm sứ Tử sa được pha tạp với một lượng lớn ôxít màu nhân tạo được bán ra thị trường, và bề mặt của những chiếc sản phẩm này hiển nhiên có sắc tố màu của Oxit kim loại. Ví dụ, một số "ấm chu nê" có màu sáng và đỏ, "chậu hắc sa" đen và sáng bóng, v.v. Thậm chí, có người còn phun một lớp men màu bên ngoài, bề mặt sau khi nung hiện lên tạo ánh màu sắc rực rỡ. Nhiệt độ nung của một số phôi không đủ, thân ấm sau khi sử dụng sẽ có hiện tượng kết tủa oxit màu, bề mặt cũng dễ bị loang màu. Một số sản phẩm thậm chí có thể có vết nứt trên bề mặt sau khi được sử dụng trong một thời gian dài.
Với những sản như vậy, hậu quả không mon muốn ngoài ý nghĩa về sức khoẻ còn là về ý nghĩa thực sự của những tác phẩm tử sa, người chơi nên nâng cao khả năng nhận biết của mình. Là một người chơi, sưu tầm và sử dụng Tử sa, trước tiên bạn nên hiểu để tránh nhầm lẫn về khái niệm Tử sa và có những quyết định phù hợp để bảo vệ thú chơi của mình.
BÀN LUẬN THÊM CỦA NGƯỜI DỊCH:
- Việc tạo màu sắc cho Tử sa bằng Oxit kim loại là xu hướng chung của thị trường, không thể chống lại hoàn toàn việc đó. Tuy nhiên, lựa chọn là của người sử dụng, dưới góc độ là người uống trà bạn không thể đảm bảo chắc chắn một thứ sử dụng hằng ngày có an toàn cho sức khoẻ của bạn hay không do:
1. Chất lượng của khoáng tử sa ban đầu trước khi được phối màu với Oxit kim loại, chẳng ai ngu dại lại mang khoáng tử sa tốt, chất lượng cao đi phối màu, 99.99% những loại khoáng này là khoáng rìa, khoáng tạp, khoáng không rõ nguồn gốc hoặc không phải khoáng tử sa.
2. Chất lượng của màu Oxit kim loại: không ai đảm bảo những Oxit tạo màu này đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm hay chỉ đảm bảo tiêu chuẩn Oxit tạo màu sử dụng trong công nghiệp.
3. Hàm lượng sử dụng Oxit kim loại: không ai đảm bảo lượng Oxit tạo màu này được thêm vào nằm trong khoảng giới hạn cho phép của an toàn thực phẩm.
4. Những thành phần khác không an toàn có thể được thêm vào như Oxit chì để giúp ổn định màu hơn khi nung.
5. Nhiệt độ nung: Không ai đảm bảo nhiệt độ khi nung đủ nhiệt độ thiêu kết để tạo phức hợp kim loại tạo màu không tan. Nhiệt độ nung thấp hơn có thể giúp làm tăng hiệu suất khi nung.
6. Giá trị tương tác với nước trà: Việc thêm bất cứ thứ gì vào khoáng tử sa đều làm thay đổi kết cầu của khoáng tử sa và giảm giá trị của khoáng tử sa với nước trà.
7. Giá trị của ấm tử sa: Những thứ tự nhiên thì ngày càng hiếm và giá trị càng đắt đỏ, những thứ nhân tạo thì ngày càng dễ tìm và giá trị ngày càng giảm. Bạn có muốn gắn bó lâu dài với thứ vô giá trị không? Đó là lựa chọn của bạn.
SG, 16/07/2021.
(Lão Tà dịch và bàn luận từ KHOÁNG SẢN TỬ SA NGHI HƯNG)
