/Uống trà thôi
Tải ứng dụng
Trang chủ / Chia sẻ

Giai thoại về Nguyễn Bá Lân - Ông nghè bị cha đánh khi làm quan.

926 08:52, 15/08/2021
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM

( từ)

Giai thoại về Nguyễn Bá Lân - Ông nghè bị cha đánh khi làm quan.
Giai thoại về Nguyễn Bá Lân - Ông nghè bị cha đánh khi làm quan.
Team Uống Trà Thôi sưu tầm

Nguyễn Bá Lân (1701-1785) người Hoài Bão, Tiên Du, Bắc Ninh. Ông là hậu duệ trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo thời Lê Huy Tông. Cha của Nguyễn Bá Lân là Nguyễn Công Hoàn, hay chữ có tiếng nhưng thi cử không hiểu sao chẳng đỗ đạt gì.
Nguyễn Bá Lân thi đậu Hội nguyên, Tiến sĩ, làm quan trải 4 đời vua, lên đến chức Thượng thư (hàm Thiếu Bảo). Ông là một trong "Tràng An tứ hổ” (4 con hổ hay chữ đất Thăng Long): Nguyễn Bá Lân, Đỗ Huy Kỳ, Trần Công Hân, Vũ Diệm. Lịch sử cổ kim, chỉ duy nhất có Nguyễn Bá Lân là người lần lượt được bổ nhiệm làm Thượng thư ở cả 6 bộ trong Lục bộ.
Chuyện học hành thi cử của bố con Nguyễn Công Hoàn và Nguyễn Bá Lân thực sự là những giai thoại.
Mộ phần và đền thờ Nguyễn Bá Lân được công nhận di tích quốc gia
Mộ phần và đền thờ Nguyễn Bá Lân được công nhận di tích quốc gia

I. MÀY ĂN TAO NHỊN
Nguyễn Công Hoàn tự tay dạy con học từ nhỏ. Đêm đêm thắp đèn đọc sách, ông thường để dùi đục ở bên cạnh, bảo con:
– Hễ mày ngủ gật thì tao đánh mày, còn tao ngủ gật thì mày đánh tao.
Khổ nỗi có đêm chính ông Hoàn ngủ gật, Bá Lân không dám đánh, chỉ khẽ lay gọi. Tỉnh dậy, ông Hoàn giận lắm, vớ dùi đục đánh con và mắng:
– Mày định "dưỡng phụ nhi ác”, làm hư tao à?
Khi tập văn, ông Hoàn hay bày ra thi để bố con so tài nhau, ông giao hẹn:
– Văn mày hơn thì đến bữa mày ăn, tao nhịn. Văn tao hơn thì đến bữa tao ăn, mày nhịn.
Bá Lân thông minh từ nhỏ, nên khi đã vào mạch văn rồi thì ông Hoàn không thể đấu lại. Rốt cuộc Bá Lân có lúc phải vờ làm bài cho kém để bố không bị đói.

II. BẮT CON ĐẨY MÌNH XUỐNG SÔNG
Một hôm hai cha con ông Hoàn đi thuyền sang bên kia sông Hồng, trước khi lên, vô tình thấy một bầy dê ăn cỏ trên bãi sông, ông Hoàn có hứng, liền giao hẹn với con rằng:
– Tao cùng mày làm phú chơi. Đề ra là "Dê”. Thuyền cập bến mà mày chưa làm xong, tao ném mày xuống sông. Tao chưa xong thì mày quẳng tao xuống. Cùng xong thì tính hòa.
Dĩ nhiên Bá Lân không dám cãi bố, phải nhận lời.
Một lát sau, thuyền rời bến. Sang đến bờ kia rồi, nhìn lại thấy Bá Lân đã viết xong bài "Dịch đình dương xa phú” từ lúc nào không rõ, còn ông Hoàn chỉ được phân nửa bài phú mà thôi. Y hẹn, ông bắt con đẩy mình xuống. Bá Lân lắc đầu. Lập tức ông Hoàn vớ gậy phang cho con một cái nên thân, rồi ra mạn thuyền nhảy tùm xuống. Bá Lân hoảng hồn, vội nhảy theo vớt bố lên.

III. CON CHẤM THI ĐÁNH HỎNG BÀI CỦA... BỐ
Nhiều năm sau, Nguyễn Bá Lân đã đỗ đạt và làm quan to. Khoa thi Hương năm đó, ông là quan Hoàng giáp, được cử làm chánh chủ khảo. Đề ra là "Tây bá trị Kỳ Sơn” (Tây bá Văn vương nhà Chu trị đất Kỳ Sơn).
Ông Nguyễn Công Hoàn khi đó đã cao tuổi, nhưng cũng lều chõng đi thi và đạp vỏ chuối như mọi khi. Thi xong rồi, chấm và yết bảng rồi, Bá Lân về nhà nghỉ. Ông Hoàn hỏi:
– Kỳ năm nay có bài nào khá không?
+ Thưa cũng được mấy bài, nhất là một bài viết rất hay, đúng ra nên cho đỗ thủ khoa. Nhưng tiếc là lỗi phải một câu rõ quá, nên con buộc phải đánh hỏng.
– Là câu gì thế?
+ "Lưu hành chi hóa tự Tây Đông Nam Bắc vô tư bất bặc. Thành tựu chi công tự Cảo Mân Kỳ Phong hữu khách tất tiên”
– Thôi, câu đấy là bố mày viết chứ ai. Câu của tao là "Lưu hành chi hóa tự Tây, Đông Nam Bắc vô tư bất bặc. Thành tựu chi công tự Cảo, Mân Kỳ Phong hữu khải tất tiên”. Sao ngu thế? Chấm thi như mày thì giết bao nhiêu sĩ tử rồi?
(Chú thích: lệ xưa, chữ viết liền mạch, không có dấu chấm hay phẩy. Người đọc tự ngắt câu và đoán nghĩa dựa theo kiến thức của mình. Câu của ông Hoàn có thể dịch sơ là: "Đức hóa lưu hành từ phương Tây, lan khắp các phương Đông Nam Bắc. Công thành tựu ở đất Cảo, là do công mở mang từ trước ở đất Mân Kỳ Phong”.)
Bá Lân nghe xong điếng người, không nói được câu nào. Còn ông Hoàn giận quá, gọi người nhà đến khiêng hương án ra sân. Ông mang tất cả cờ biển, sắc phong áo mũ của vua ban cho Bá Lân, đặt lên hương án, lấy lọng che cẩn thận. Ông vận khăn, đóng áo the chỉnh tề, thắp hương khấn rồi tuyên bố rằng:
– Chức Hoàng giáp và giám khảo của mày tao thờ ở trên đây. Còn mày, tao phải trị tội dốt này.
Rồi ông bắt Bá Lân nằm sấp xuống sàn, vụt cho mấy chục roi, y như hồi bé đánh con vì tội không thuộc bài.
Sau vụ đó, ông Hoàn không bao giờ đi thi nữa. Có người quen hỏi thì ông nói:
– Chúng nó chấm thi như cứt, đi thi làm gì? Đậu nhảm, hỏng oan, ích gì?
(Tham khảo: "Đối đáp thông minh”, NXB Hội nhà văn, 1999, tr.65-69)
Team Uống Trà Thôi sưu tầm
Giai thoại về Nguyễn Bá Lân - Ông nghè bị cha đánh khi làm quan.
0 0 23,415 0.0
Đánh giá của bạn
1+
2+
3+
4+
5+
6+
7+
8+
9+
10+

Bình Luận

Đăng nhập để bình luận cho bài viết

Có thể bạn quan tâm

Khi lời nói cũng cần được tu tập
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3842 10:35, 28/08/2025
0 0 982 0.0
Lời nói: Một hành trình khám phá đầy bất ngờNếu ai đó hỏi, điều gì là thứ luôn hiện diện trong cuộc sống mà chúng ta ít khi để tâm đúng mức? Có thể bạn sẽ nghĩ đến hơi thở, ánh nhìn… nhưng còn một điều khác, rất gần gũi đó là lời nói. Thật vậy, lời nói đi theo ta từ khi còn bé bập bẹ cho đến ...
SỐNG TỬ TẾ MỖI NGÀY
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3839 08:59, 25/08/2025
0 0 1,547 0.0
Năng lực sẽ giúp bạn hoàn thành công việc, nhưng cách giao tiếp của bạn với mọi người là yếu tố quan trọng dẫn đến thành công và xây dựng được những mối quan hệ sâu sắc. Và một trong những chìa khóa vàng của giao tiếp thành công chính là sự tử tế. Làm sao để trở nên tử tế trong mắt bạn bè và những ...
“Mưu sự không có chủ kiến ắt lâm vào cảnh khốn đốn, làm việc không có chuẩn bị tất xôi hỏng bỏng không”
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3838 08:00, 24/08/2025
0 0 1,629 0.0
Người xưa có câu: “Mưu sự không có chủ kiến ắt lâm vào cảnh khốn đốn, làm việc không có chuẩn bị tất xôi hỏng bỏng không”. Chỉ một lời răn nhưng là tinh hoa đúc kết từ bao đời, nhấn mạnh hai yếu tố cốt lõi của mọi thành công là chủ kiến và sự chuẩn bị. Người xưa nói: Mưu sự không có chủ ...
Cổ nhân răn dạy: “Không thể nói chuyện biển cả với con ếch ngồi đáy giếng, chẳng thể bàn về băng tuyết với lũ côn trùng mùa hè”, càng ngẫm càng thấm!
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3837 08:00, 23/08/2025
0 0 1,155 0.0
Cổ nhân nói: “Không thể nói chuyện biển cả với con ếch ngồi đáy giếng, chẳng thể bàn về băng tuyết với lũ côn trùng mùa hè”. Chỉ một câu nói đơn giản nhưng ẩn sâu là lời cảnh tỉnh sâu sắc về nhận thức, tầm nhìn và giới hạn tư duy của con người.Ếch ngồi đáy giếng: biểu tượng của sự hạn hẹp ...
Người xưa căn dặn: “Dù nghèo cũng chớ ăn lươn trông trăng”, vì sao?
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3836 14:36, 22/08/2025
1 0 1,366 0.0
Người xưa căn dặn: “Dù nghèo đến đâu cũng không nên ăn lươn trông trăng”, thoạt nghe ta dễ nghĩ đây chỉ là một kinh nghiệm ăn uống dân gian, nhưng kỳ thực, đó là lời nhắc nhở con cháu về cái gốc làm người, về phẩm giá và sự cẩn trọng trước những thứ dễ dàng mà nguy hiểm.Theo kinh nghiệm dân gian, “ăn ...
GIỚI THIỆU CÁC TRÀ QUÁN
Giúp Uống Trà Thôi tốt hơn mỗi ngày
×
Uống Trà Thôi
Chỉ 30s tải app cực nhẹ và trải nghiệm!