/Uống trà thôi
Tải ứng dụng
Trang chủ / Chia sẻ

Giai thoại về Nguyễn Bá Lân - Ông nghè bị cha đánh khi làm quan.

926 08:52, 15/08/2021
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM

( từ)

Giai thoại về Nguyễn Bá Lân - Ông nghè bị cha đánh khi làm quan.
Giai thoại về Nguyễn Bá Lân - Ông nghè bị cha đánh khi làm quan.
Team Uống Trà Thôi sưu tầm

Nguyễn Bá Lân (1701-1785) người Hoài Bão, Tiên Du, Bắc Ninh. Ông là hậu duệ trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo thời Lê Huy Tông. Cha của Nguyễn Bá Lân là Nguyễn Công Hoàn, hay chữ có tiếng nhưng thi cử không hiểu sao chẳng đỗ đạt gì.
Nguyễn Bá Lân thi đậu Hội nguyên, Tiến sĩ, làm quan trải 4 đời vua, lên đến chức Thượng thư (hàm Thiếu Bảo). Ông là một trong "Tràng An tứ hổ” (4 con hổ hay chữ đất Thăng Long): Nguyễn Bá Lân, Đỗ Huy Kỳ, Trần Công Hân, Vũ Diệm. Lịch sử cổ kim, chỉ duy nhất có Nguyễn Bá Lân là người lần lượt được bổ nhiệm làm Thượng thư ở cả 6 bộ trong Lục bộ.
Chuyện học hành thi cử của bố con Nguyễn Công Hoàn và Nguyễn Bá Lân thực sự là những giai thoại.
Mộ phần và đền thờ Nguyễn Bá Lân được công nhận di tích quốc gia
Mộ phần và đền thờ Nguyễn Bá Lân được công nhận di tích quốc gia

I. MÀY ĂN TAO NHỊN
Nguyễn Công Hoàn tự tay dạy con học từ nhỏ. Đêm đêm thắp đèn đọc sách, ông thường để dùi đục ở bên cạnh, bảo con:
– Hễ mày ngủ gật thì tao đánh mày, còn tao ngủ gật thì mày đánh tao.
Khổ nỗi có đêm chính ông Hoàn ngủ gật, Bá Lân không dám đánh, chỉ khẽ lay gọi. Tỉnh dậy, ông Hoàn giận lắm, vớ dùi đục đánh con và mắng:
– Mày định "dưỡng phụ nhi ác”, làm hư tao à?
Khi tập văn, ông Hoàn hay bày ra thi để bố con so tài nhau, ông giao hẹn:
– Văn mày hơn thì đến bữa mày ăn, tao nhịn. Văn tao hơn thì đến bữa tao ăn, mày nhịn.
Bá Lân thông minh từ nhỏ, nên khi đã vào mạch văn rồi thì ông Hoàn không thể đấu lại. Rốt cuộc Bá Lân có lúc phải vờ làm bài cho kém để bố không bị đói.

II. BẮT CON ĐẨY MÌNH XUỐNG SÔNG
Một hôm hai cha con ông Hoàn đi thuyền sang bên kia sông Hồng, trước khi lên, vô tình thấy một bầy dê ăn cỏ trên bãi sông, ông Hoàn có hứng, liền giao hẹn với con rằng:
– Tao cùng mày làm phú chơi. Đề ra là "Dê”. Thuyền cập bến mà mày chưa làm xong, tao ném mày xuống sông. Tao chưa xong thì mày quẳng tao xuống. Cùng xong thì tính hòa.
Dĩ nhiên Bá Lân không dám cãi bố, phải nhận lời.
Một lát sau, thuyền rời bến. Sang đến bờ kia rồi, nhìn lại thấy Bá Lân đã viết xong bài "Dịch đình dương xa phú” từ lúc nào không rõ, còn ông Hoàn chỉ được phân nửa bài phú mà thôi. Y hẹn, ông bắt con đẩy mình xuống. Bá Lân lắc đầu. Lập tức ông Hoàn vớ gậy phang cho con một cái nên thân, rồi ra mạn thuyền nhảy tùm xuống. Bá Lân hoảng hồn, vội nhảy theo vớt bố lên.

III. CON CHẤM THI ĐÁNH HỎNG BÀI CỦA... BỐ
Nhiều năm sau, Nguyễn Bá Lân đã đỗ đạt và làm quan to. Khoa thi Hương năm đó, ông là quan Hoàng giáp, được cử làm chánh chủ khảo. Đề ra là "Tây bá trị Kỳ Sơn” (Tây bá Văn vương nhà Chu trị đất Kỳ Sơn).
Ông Nguyễn Công Hoàn khi đó đã cao tuổi, nhưng cũng lều chõng đi thi và đạp vỏ chuối như mọi khi. Thi xong rồi, chấm và yết bảng rồi, Bá Lân về nhà nghỉ. Ông Hoàn hỏi:
– Kỳ năm nay có bài nào khá không?
+ Thưa cũng được mấy bài, nhất là một bài viết rất hay, đúng ra nên cho đỗ thủ khoa. Nhưng tiếc là lỗi phải một câu rõ quá, nên con buộc phải đánh hỏng.
– Là câu gì thế?
+ "Lưu hành chi hóa tự Tây Đông Nam Bắc vô tư bất bặc. Thành tựu chi công tự Cảo Mân Kỳ Phong hữu khách tất tiên”
– Thôi, câu đấy là bố mày viết chứ ai. Câu của tao là "Lưu hành chi hóa tự Tây, Đông Nam Bắc vô tư bất bặc. Thành tựu chi công tự Cảo, Mân Kỳ Phong hữu khải tất tiên”. Sao ngu thế? Chấm thi như mày thì giết bao nhiêu sĩ tử rồi?
(Chú thích: lệ xưa, chữ viết liền mạch, không có dấu chấm hay phẩy. Người đọc tự ngắt câu và đoán nghĩa dựa theo kiến thức của mình. Câu của ông Hoàn có thể dịch sơ là: "Đức hóa lưu hành từ phương Tây, lan khắp các phương Đông Nam Bắc. Công thành tựu ở đất Cảo, là do công mở mang từ trước ở đất Mân Kỳ Phong”.)
Bá Lân nghe xong điếng người, không nói được câu nào. Còn ông Hoàn giận quá, gọi người nhà đến khiêng hương án ra sân. Ông mang tất cả cờ biển, sắc phong áo mũ của vua ban cho Bá Lân, đặt lên hương án, lấy lọng che cẩn thận. Ông vận khăn, đóng áo the chỉnh tề, thắp hương khấn rồi tuyên bố rằng:
– Chức Hoàng giáp và giám khảo của mày tao thờ ở trên đây. Còn mày, tao phải trị tội dốt này.
Rồi ông bắt Bá Lân nằm sấp xuống sàn, vụt cho mấy chục roi, y như hồi bé đánh con vì tội không thuộc bài.
Sau vụ đó, ông Hoàn không bao giờ đi thi nữa. Có người quen hỏi thì ông nói:
– Chúng nó chấm thi như cứt, đi thi làm gì? Đậu nhảm, hỏng oan, ích gì?
(Tham khảo: "Đối đáp thông minh”, NXB Hội nhà văn, 1999, tr.65-69)
Team Uống Trà Thôi sưu tầm
Giai thoại về Nguyễn Bá Lân - Ông nghè bị cha đánh khi làm quan.
0 0 20,978 0.0
Đánh giá của bạn
1+
2+
3+
4+
5+
6+
7+
8+
9+
10+

Bình Luận

Đăng nhập để bình luận cho bài viết

Có thể bạn quan tâm

KỶ SỞ BẤT DỤC VẬT THI Ư NHÂN (己所不欲勿施於人)
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3769 08:00, 04/06/2025
0 0 2,602 0.0
Ở đời điều gì bản thân không muốn thì chớ ép người khác phải làmCổ nhân giảng: “Vạn vật hữu linh“. Bất kể sinh mệnh nào, dù là thực vật hay động vật, đều có linh tính. Cũng lại có câu: “Nhân chi sơ, tính bản thiện“. Xét rộng ra, có thể hiểu rằng đặc tính bản nguyên của mọi sinh mệnh chính là ...
ĐỪNG ĐỔ LỖI CHO NGƯỜI KHÁC!
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3768 14:43, 03/06/2025
0 0 2,587 0.0
Bạn phải tập gánh vác trách nhiệm của chính cuộc đời bạn. Bạn phải tập thừa nhận khuyết điểm của chính mình mà không quấy rầy hoặc đổ lỗi lên những người khác. Hãy nhớ câu ngạn ngữ xưa : "Người ngu si luôn đổ lỗi cho người khác, người biết khôn chỉ đổ lỗi cho chính họ và người thiện tri thức ...
Người có đức, tự nhiên sẽ có người cùng chí hướng tìm đến
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3765 09:00, 01/06/2025
0 0 3,523 0.0
Trong cuộc đời, có những người chẳng cần phô trương tài năng, không cần vung tay kết giao rộng rãi, nhưng vẫn luôn có người yêu mến, tin cậy và muốn bước cùng họ trên một con đường dài. Đó không phải là do địa vị, tiền bạc hay thế lực, mà bởi khí chất và đạo đức họ tỏa ra như ánh nến trong đêm tối ...
Tu Dưỡng Đức Hạnh: Hành Trình Kiên Trì Của Nội Tâm
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3763 08:00, 31/05/2025
0 0 4,043 0.0
Đức hạnh – hai chữ tưởng như đơn giản, nhưng để có được, con người phải đi qua một hành trình dài đằng đẵng của sự tu dưỡng, rèn luyện và tỉnh thức. Nó không phải là thứ có thể vun đắp trong một ngày, không phải kết quả của những lời nói hoa mỹ, mà là tinh hoa của một tâm hồn kiên định trước ...
Một người đàn ông đã bỏ lại vợ mình đang chìm giữa biển để tự cứu lấy mạng sống.
Team Uống Trà Thôi TRUYỆN TÍCH CỰC & SUY NGẪM
3762 08:00, 30/05/2025
1 0 4,217 0.0
Một ngày nọ, một thầy giáo kể cho học sinh nghe câu chuyện về một con tàu gặp bão lớn. Trên tàu có một cặp vợ chồng. Khi con tàu bắt đầu chìm dần, tất cả mọi người đều chiến đấu để sống sót. Chỉ còn một chỗ trống duy nhất trên chiếc xuồng cứu hộ.Người đàn ông đã bỏ lại vợ mình và nhảy lên ...
GIỚI THIỆU CÁC TRÀ QUÁN
Giúp Uống Trà Thôi tốt hơn mỗi ngày
×
Uống Trà Thôi
Chỉ 30s tải app cực nhẹ và trải nghiệm!